محققین مونت سینای توانسته اند با موفقیت بینایی موش ها را از طریق فعال سازی سلول های بنیادی شبکیه احیا کنند، درمانی که تاکنون محقق نشده است. این مطالعه که به تازگی در Nature منتشر شده است می تواند انقلابی در درمان بیماران مبتلا به بیماری های مخرب عصبی باشد.

 به گزارش "انجمن حمایت ازبیماران چشمی آرپی،لبر و اشتارگات در ایران" به نقل از news-medical.net، در مطالعه ای جدید محققین مونت سینای سعی داشته اند راهی را برای درمان بیماری های منجر به نابینایی با استفاده از دستکاری قابلیت های خود ترمیمی بدن بیابند.در گورخرماهی، سلول های گلیالی مولر(MGs)، منبعی از سلول های بنیادی شبکیه هستند که می توانند نورون های آسیب دیده شبکیه را جایگزین کنند و بینایی را احیا کنند. در پستانداران، سلول های گلیالی مولر، بعد از این که گیرنده های نوری از دست می روند قابلیت بازسازی کنندگی شان را از دست می دهند و بنابراین آسیب شبکیه نمی توند خودبخود ترمیم شود. در نتیجه بیماران مبتلا به بیماری هایی مانند تخریب ماکولا یا رتینیت پیگمنتوزا که سلول های شبکیه ای را می کشند، معمولا قابل برگشت نیستند. محققین براین باورند که اگر بتوانند سلول های گلیالی مولر را مجددا فعال کنند می توانند بینایی را بازگردانند. به این منظور محققین از فرایندی دو مرحله ای برای انتقال ژن و بازبرنامه ریزی سلول های میکروگلیالی مولر موش های نابینا استفاده کردند. ابتدا، آن ها سلول های بنیادی خفته را فعال کردند و سپس ژنی دیگر را به سلول های بنیادی منتقل کردند که آن ها را به سلول های گیرنده نوری استوانه ای تبدیل می کرد. سلول های گیرنده نوری استوانه ای، فراوان ترین نوع سلول موجود در شبکیه هستند و اولین گام در حس کردن نور در شبکیه هستند. آن ها در ادامه نور را به سایر سلول های شبکیه منتقل می کنند که سیگنال هایی را به مغز می فرستد و اجازه بینایی واقعی را می دهد.

بسیاری از افراد دارای بیماری های چشم به علت روشهای نهایی درمان سوختگی قرنیه چشم عوارض جدی پیدا می کنند و بینایی را به طور کامل از دست می دهند. محققان پژوهشگاه رویان توانستند روش جدید درمانی و جلوگیری از سوختگی قرینه چشم را با استفاده از پیوند سلول های بنیادی چشم دیگر بیمار اختراع کنند.

آقای دکتر احمد وثوق، معاون محترم درمان و خدمات تخصصی پژوهشگاه رویان در مصاحبه با خبرگزاری اسپوتنیک در مورد این روش جدید سلول درمانی و روال این پروسه توضیح داده اند.

اصل روش جدید درمان بیماری قرنیه چشم به وسیله سلول های بنیادی در چیست؟
یکی از اتفاقاتی که معمولا در کارخانه ها می افتد سوختگی قرنیه چشم است. تا چند صباح گذشته، این عارضه که بر اثر حادثه ای برای قشر کارگر اتفاق می‌افتاد، منجر به نابینایی می‌شد. پیشرفتی که در بهره‌برداری از سلول‌های بنیادی در علاج بعضی از بیماری‌ها حاصل شد توفیق این پیدا شد که از چشم سالم همان فرد، از ناحیه ای در دور چشم او، سلول‌های بنیادی "لیمبال" را به اندازه یک میلیمتر در یک میلیمتر جدا کنیم. این سلولهای بنیادی "لیمبال" در آزمایشگاه کشت داده شدند و سپس تحویل متخصص چشم برای پیوند قرنیه داده شد. این پیوند که از سلولهای بنیادی چشم سالم منشأ گرفته و عارضه قبلی را ترمیم می‌کند توانسته است تمام مواردی را که دارای سوختگی قرنیه چشم بودند را ترمیم کند و بینایی فرد را دوباره اصلاح کند به حدی که او زندگی روزمره خود را انجام می دهد.

روال کار به این صورت است که وقتی مشکلی پیدا می شود ابتدا سوال پژوهشی ایجاد می شود. مثلا در این مورد آیا میشود در سوختگی شیمیایی قرنیه که منجر به نابینایی می شود ترمیم کرد. پس از آن در آزمایشگاه باید اثبات شود که قادر به جدا کردن سلول های بنیادی از قسمت لیمبال قرنیه چشم هستیم. برای این کار سلول باید در آزمایشگاه کشت داده شود و تعداد مناسبی سلول در بستر مناسب داشته باشیم که عارضه ای برای مورد مطالعه ایجاد نکند. مرحله دوم این است که کار انجام شده را بر روی مدل حیوانی تست میکنیم. اگر بر روی مدل حیوانی پاسخ داد آنوقت مجاز هستیم تا آن را در کمیته اخلاق پزشکی مطرح کنیم و اجازه بگیریم که safety و امنیت این روش را در انسان تست کنیم. برای امنیت باید این مسئله را ثابت کنیم که این تست بر روی انسان ضرر ندارد. وقتی به مرحله ای رسیدیم که کمیته اخلاق این اجازه را داد، در فاز اول با تعداد مشخصی از بیمار، امنیت را ثابت کردیم و پس از آن در قسمت کارآزمایی بالینی بر روی تعداد بیشتری از بیماران این کار را انجام دادیم و متوجه شدیم غیر از امنیت، efficacy یا اثربخشی نیز دارد. به این معنی که این نوع درمان به بازیابی بینایی بیمار کمک میکند. این پروسه زمان بیشتری از ۳ سال را لازم داشت.