1393 / 10 / 7، 12:34 عصر
به گزارش"انجمن آرپی، لبر و اشتارگات در ایران" به نقل از ایرنا، گَزَنه (نام علمی: Urtica dioica) گیاهی از تیره گزنه، علفی و پایا با ساقه‌ای منشعب است. ساقه آن راست و چهارگوش بوده و برگهای آن پوشیده از کرک‌های گزنده‌ای است.
*خواص دارویی
مداوای مجاری ادرار (پروستات)، درمان دستگاه تنفسی، کاتاره معده، ضد قند خون، افزایش دهنده گلبولهای قرمز خون. صرف نظر از جنبه‌های خوراکی که به صورت پخته همانند اسفناج خورده می‌شود و سرشار از مواد معدنی و مغزی است این گیاه حاوی ماده‌ای به نام سکرتین است که بهترین عامل جهت تحریک و به کار انداختن غدد ترشحی هاضمه در معده، روده، کبد، لوزالمعده وکیسه صفرا است. خاصیت مهم دیگر آن کمک ساختن به ساخته شدن گلبولهای سرخ و در نتیجه تنفس مناسب سلولهای بدن است. ضد اسهال است به ویژه در اسهالهای خطرناک که در هنگام شیوع وبا پیدا می‌شود بکار می‌رود، خونروشها(خون روش بینی، سینه وانواع دیگر) و خلط‌های ناراحت کننده (در سرماخوردگی وگرفتگی مجاری تنفسی) را آرام می‌کند. مقوی است وبه مادران شیرده جهت زیاد شدن شیر کمک می‌کند وعادت ماهانه زنان را تنظیم می نمایدویاچنان تأثیری دارد که اگر قاعده گی بطور غیر طبیعی قطع شود مجددأ آن را برقرارمی کند. خون را تصفیه کرده وضدکرم است. استعمال خارجی آن درموارد رماتیسم موفقیت آمیزبوده است. غرغره دهان با فراورده دارویی این گیاه یک ماده ضروری جهت ضدعفونی کردن دهان، رفع ورم و جراحات لثه ومداوای آنژین به شمار می‌رود، لوسیون و کمپرس‌های گزنه در مراقبت‌های زیبایی مانندتمیزکردن پوست، از بین بردن آکنه، اگزماوجلوگیری از ریزش موی سر به کارمی رود.
برطبق مطالعات وسيع و منابع علمي موجود خاصيت ضد التهابي گياه گزنه ثابت شده است. تركيبات فنولي و كافئيك اسيد موجود در مواد مترشحه برگ گزنه قادر به مهار سنتز اسيد آراشيدونيك و متابوليتهايش مي باشد. اسيد فنوليك سنتز لكوترين B4 را نيز مهار مي كند. امروزه خواص ضد آلرژي گياه گزنه ثابت شده است. به گونه اي كه اين گياه اثر مهاري بر آنزيمهاي ليپواكسيژنازو سيكلواكسيژناز دارد. اين دو انزيم مسئول تبديل اسيد آراشيدونيك به پروستا گلاندينها و لكوترينها مي باشد. استفاده از اين گياه در رينيت آلرژيك بسيار موثر بوده است.
*قسمت‌های مورد استفاده
برگها، سرشاخه‌های گلداروریشه گزنه مورد استفاده قرار می‌گیرد. اخیراً حلقه‌های پپتیدی ای از عرق گزنه جدا سازی شده است که نام اختصاری گزلین دارند ( ترکیبی از گزنه+انسولین) این حلقه‌ها که اثر ضد دیابت رابه آن‌ها نسبت می دهند قادرند با روی هم قرار گرفتن ایجاد منفذ(pore) نموده و گلوکز را به درون سلول انتقال دهند. تحقیق فوق در دانشگاه‌های تهران و تورنتو کانادا صورت پذیرفته.
گزنه گیاهی است كه در ویرانه ها ، باغ ها و نقاط مرطوب كه چهارپایان از آن عبور می كنند به صورت خودرو می روید و از دوران كهن تاكنون برای درمان بسیاری از بیماری ها استفاده شده است. گزنه از دوران ماقبل تاریخ نیز وجود داشته و مردم آن زمان از آن برای تغذیه استفاده می‌كرده و از خواص درمانی آن اطلاع داشته اند. جالینوس حكیم كه در قرن دوم میلادی زندگی می كرد آن را برای رفع سرماخوردگی و بیماریهای دستگاه تنفسی تجویز می كرد.
ساقه این گیاه علفی و چند ساله چهار گوش است و به طور قائم تا ارتفاع یك متر بالا می‌رود. این گیاه در ویرانه ها ، باغ ها و نقاط مرطوب كه چهارپایان از آن عبور می‌كنند به حالت خودرو می‌روید ، ریشه این گیاه خزنده است و در ناحیه‌ای كه سبز می‌شود كم‌كم تمام منطقه را فرا می‌گیرد. ساقه این گیاه را پرزها و تارهای مخروطی شكل پوشانده كه در صورت لمس كردن ساقه به دست می‌چسبد و پوست را می‌گزد كه تولید خارش و سوزش می‌كند و شاید به همین دلیل آنرا گزنه نامیده‌اند. تخم آن نرم، ریز و تیره رنگ و مانند تخم كتان است، قسمت مورد استفاده این گیاه برگ های تازه، ریشه ، شیره و دانه آن است.
*تركیبات شیمیایی
گزنه دارای تانن ، لسیتین ، اسید فرمیك ، نیترات پتاسیم و كلسیم است، تركیبات آهن دارد و دارای ویتامین c و نوعی گلوكوزید است كه پوست را قرمز می‌كند، از سرشاخه‌های این گیاه ماده قرمز رنگی به نام اورتی‌سین استخراج می‌شود.
*خواص دارویی
گزنه ، مو را تقویت می كند و از ریزش موی سر جلوگیری می‌نماید و حتی در بعضی از موارد موی سر دوباره می‌روید. برای استفاده از این خاصیت 6 گرم سر شاخه‌ها و برگ ها و ریشه گزنه را به تنهایی و یا با 30 گرم چای كوهی در یك لیتر آبجوش ریخته و آنقدر بجوشانید تا حجم مایع به نصف برسد، شبها مقداری از این مایع را به سر بمالید و صبح بشویید. برای براق شدن و جلا دادن به موها بعد از شستشوی سر موها را با چای گزنه ماساژ دهید، بدین منظور یك قاشق چایخوری برگ گزنه خشك را در یك لیوان آب جوش ریخته و مدت نیم ساعت بگذارید بماند، ماساژ دادن با این چای ، شوره سر را برطرف می‌كند. در درمان كم‌خونی موثر است و تعداد گلبول های قرمز را زیاد می‌كند ، اگر در ادرار خون وجود داشته باشد گزنه آنرا برطرف می‌كند ، عرق‌آور ، پاك كننده اخلاط سینه ، ریه و معده است ، نیروی جنسی را تقویت و گرفتگی های كبدی را رفع می‌كند.
برای از بین بردن زگیل، ضماد برگ های تازه آنرا روی زگیل بمالید ، برای پاك كردن مثانه ، رفع عفونت مثانه و دفع سنگ از مثانه ، برگ گزنه را همراه با ریشه شیرین بیان دم كنید و بنوشید. برای التیام زخم ها و زخم های سرطانی از ضماد تخم گزنه مخلوط با عسل استفاده كنید ، برای برطرف كردن كهیر از جوشانده گزنه به مقدار سه فنجان در روز بنوشید، درد نقرس را كاهش می‌دهد. همچنین برای برطرف كردن ناراحتیهای زنانه قبل از عادت ماهیانه از چای گزنه استفاده كنید ، ناراحتی های كلیه را برطرف می‌كند ، ضماد آن درد عضلانی را تسكین می دهد ، كرم معده و روده را می‌كشد ، درمان كننده بواسیر است و برای برطرف كردن درد رماتیسم ، برگهای تازه آنرا روی پوست بمالید.
*طرز استفاده
دم كرده گزنه:مقدار 40 گرم برگ گزنه را در یك لیتر آبجوش ریخته و به مدت 10 دقیقه دم كنید، مقدار مصرف آن سه فنجان در روز بعد از غذا است.
جوشانده گزنه: مقدار 30 گرم گزنه را در یك لیتر آب ریخته و به مدت 10 دقیقه آن را بجوشانید، این جوشانده برای تصفیه خون مفید است ، مقدار مصرف آن یك فنجان بین غذاها در روز است.
*مضرات
گزنه اگر بیش از حد استفاده شود ممكن است برای روده‌ها و كلیه‌ها مضر باشد بنابراین بهتر است با صمغ عربی و كتیرا خورده شود. مقدار مصرف بیش از 10 گرم در روز ممكن است باعث بند آمدن ادرار شود، زنان باردار و كودكان باید از مصرف آن خوداری كنند.
*خواص دارویی
مداوای مجاری ادرار (پروستات)، درمان دستگاه تنفسی، کاتاره معده، ضد قند خون، افزایش دهنده گلبولهای قرمز خون. صرف نظر از جنبه‌های خوراکی که به صورت پخته همانند اسفناج خورده می‌شود و سرشار از مواد معدنی و مغزی است این گیاه حاوی ماده‌ای به نام سکرتین است که بهترین عامل جهت تحریک و به کار انداختن غدد ترشحی هاضمه در معده، روده، کبد، لوزالمعده وکیسه صفرا است. خاصیت مهم دیگر آن کمک ساختن به ساخته شدن گلبولهای سرخ و در نتیجه تنفس مناسب سلولهای بدن است. ضد اسهال است به ویژه در اسهالهای خطرناک که در هنگام شیوع وبا پیدا می‌شود بکار می‌رود، خونروشها(خون روش بینی، سینه وانواع دیگر) و خلط‌های ناراحت کننده (در سرماخوردگی وگرفتگی مجاری تنفسی) را آرام می‌کند. مقوی است وبه مادران شیرده جهت زیاد شدن شیر کمک می‌کند وعادت ماهانه زنان را تنظیم می نمایدویاچنان تأثیری دارد که اگر قاعده گی بطور غیر طبیعی قطع شود مجددأ آن را برقرارمی کند. خون را تصفیه کرده وضدکرم است. استعمال خارجی آن درموارد رماتیسم موفقیت آمیزبوده است. غرغره دهان با فراورده دارویی این گیاه یک ماده ضروری جهت ضدعفونی کردن دهان، رفع ورم و جراحات لثه ومداوای آنژین به شمار می‌رود، لوسیون و کمپرس‌های گزنه در مراقبت‌های زیبایی مانندتمیزکردن پوست، از بین بردن آکنه، اگزماوجلوگیری از ریزش موی سر به کارمی رود.
برطبق مطالعات وسيع و منابع علمي موجود خاصيت ضد التهابي گياه گزنه ثابت شده است. تركيبات فنولي و كافئيك اسيد موجود در مواد مترشحه برگ گزنه قادر به مهار سنتز اسيد آراشيدونيك و متابوليتهايش مي باشد. اسيد فنوليك سنتز لكوترين B4 را نيز مهار مي كند. امروزه خواص ضد آلرژي گياه گزنه ثابت شده است. به گونه اي كه اين گياه اثر مهاري بر آنزيمهاي ليپواكسيژنازو سيكلواكسيژناز دارد. اين دو انزيم مسئول تبديل اسيد آراشيدونيك به پروستا گلاندينها و لكوترينها مي باشد. استفاده از اين گياه در رينيت آلرژيك بسيار موثر بوده است.
*قسمت‌های مورد استفاده
برگها، سرشاخه‌های گلداروریشه گزنه مورد استفاده قرار می‌گیرد. اخیراً حلقه‌های پپتیدی ای از عرق گزنه جدا سازی شده است که نام اختصاری گزلین دارند ( ترکیبی از گزنه+انسولین) این حلقه‌ها که اثر ضد دیابت رابه آن‌ها نسبت می دهند قادرند با روی هم قرار گرفتن ایجاد منفذ(pore) نموده و گلوکز را به درون سلول انتقال دهند. تحقیق فوق در دانشگاه‌های تهران و تورنتو کانادا صورت پذیرفته.
گزنه گیاهی است كه در ویرانه ها ، باغ ها و نقاط مرطوب كه چهارپایان از آن عبور می كنند به صورت خودرو می روید و از دوران كهن تاكنون برای درمان بسیاری از بیماری ها استفاده شده است. گزنه از دوران ماقبل تاریخ نیز وجود داشته و مردم آن زمان از آن برای تغذیه استفاده می‌كرده و از خواص درمانی آن اطلاع داشته اند. جالینوس حكیم كه در قرن دوم میلادی زندگی می كرد آن را برای رفع سرماخوردگی و بیماریهای دستگاه تنفسی تجویز می كرد.
ساقه این گیاه علفی و چند ساله چهار گوش است و به طور قائم تا ارتفاع یك متر بالا می‌رود. این گیاه در ویرانه ها ، باغ ها و نقاط مرطوب كه چهارپایان از آن عبور می‌كنند به حالت خودرو می‌روید ، ریشه این گیاه خزنده است و در ناحیه‌ای كه سبز می‌شود كم‌كم تمام منطقه را فرا می‌گیرد. ساقه این گیاه را پرزها و تارهای مخروطی شكل پوشانده كه در صورت لمس كردن ساقه به دست می‌چسبد و پوست را می‌گزد كه تولید خارش و سوزش می‌كند و شاید به همین دلیل آنرا گزنه نامیده‌اند. تخم آن نرم، ریز و تیره رنگ و مانند تخم كتان است، قسمت مورد استفاده این گیاه برگ های تازه، ریشه ، شیره و دانه آن است.
*تركیبات شیمیایی
گزنه دارای تانن ، لسیتین ، اسید فرمیك ، نیترات پتاسیم و كلسیم است، تركیبات آهن دارد و دارای ویتامین c و نوعی گلوكوزید است كه پوست را قرمز می‌كند، از سرشاخه‌های این گیاه ماده قرمز رنگی به نام اورتی‌سین استخراج می‌شود.
*خواص دارویی
گزنه ، مو را تقویت می كند و از ریزش موی سر جلوگیری می‌نماید و حتی در بعضی از موارد موی سر دوباره می‌روید. برای استفاده از این خاصیت 6 گرم سر شاخه‌ها و برگ ها و ریشه گزنه را به تنهایی و یا با 30 گرم چای كوهی در یك لیتر آبجوش ریخته و آنقدر بجوشانید تا حجم مایع به نصف برسد، شبها مقداری از این مایع را به سر بمالید و صبح بشویید. برای براق شدن و جلا دادن به موها بعد از شستشوی سر موها را با چای گزنه ماساژ دهید، بدین منظور یك قاشق چایخوری برگ گزنه خشك را در یك لیوان آب جوش ریخته و مدت نیم ساعت بگذارید بماند، ماساژ دادن با این چای ، شوره سر را برطرف می‌كند. در درمان كم‌خونی موثر است و تعداد گلبول های قرمز را زیاد می‌كند ، اگر در ادرار خون وجود داشته باشد گزنه آنرا برطرف می‌كند ، عرق‌آور ، پاك كننده اخلاط سینه ، ریه و معده است ، نیروی جنسی را تقویت و گرفتگی های كبدی را رفع می‌كند.
برای از بین بردن زگیل، ضماد برگ های تازه آنرا روی زگیل بمالید ، برای پاك كردن مثانه ، رفع عفونت مثانه و دفع سنگ از مثانه ، برگ گزنه را همراه با ریشه شیرین بیان دم كنید و بنوشید. برای التیام زخم ها و زخم های سرطانی از ضماد تخم گزنه مخلوط با عسل استفاده كنید ، برای برطرف كردن كهیر از جوشانده گزنه به مقدار سه فنجان در روز بنوشید، درد نقرس را كاهش می‌دهد. همچنین برای برطرف كردن ناراحتیهای زنانه قبل از عادت ماهیانه از چای گزنه استفاده كنید ، ناراحتی های كلیه را برطرف می‌كند ، ضماد آن درد عضلانی را تسكین می دهد ، كرم معده و روده را می‌كشد ، درمان كننده بواسیر است و برای برطرف كردن درد رماتیسم ، برگهای تازه آنرا روی پوست بمالید.
*طرز استفاده
دم كرده گزنه:مقدار 40 گرم برگ گزنه را در یك لیتر آبجوش ریخته و به مدت 10 دقیقه دم كنید، مقدار مصرف آن سه فنجان در روز بعد از غذا است.
جوشانده گزنه: مقدار 30 گرم گزنه را در یك لیتر آب ریخته و به مدت 10 دقیقه آن را بجوشانید، این جوشانده برای تصفیه خون مفید است ، مقدار مصرف آن یك فنجان بین غذاها در روز است.
*مضرات
گزنه اگر بیش از حد استفاده شود ممكن است برای روده‌ها و كلیه‌ها مضر باشد بنابراین بهتر است با صمغ عربی و كتیرا خورده شود. مقدار مصرف بیش از 10 گرم در روز ممكن است باعث بند آمدن ادرار شود، زنان باردار و كودكان باید از مصرف آن خوداری كنند.