1394 / 8 / 7، 11:23 عصر
اختلال در گفتار، فلج ناگهانی دست و یا صورت سه علامت اصلی بروز سکته مغزی است، بنابراین به محض مشاهده این نشانه ها زمان طلایی را از دست ندهید چرا که ممکن است سکته مغزی در راه باشد. سکته مغزی (استروک) دومین عامل مرگ ومیر در جهان بشمار می آید، از این رو 29 اکتبر (هفتم آبان ماه) روز جهانی پیشگیری از سکته مغزی نامگذاری شده تا بهانه ای برای توجه بیشتر به این بیماری باشد.بیشتر مردم به دلیل نا آگاهی و بی اطلاعی از سکته مغزی جان خود را از دست می دهند، در حالی که توجه به علایم سکته و تشخیص به موقع باعث می شود که بیمار از آن جان سالم به در ببرد و پس از مدت کوتاهی به طور کامل بهبود یابد، به همین دلیل در ایران نیز کمپینی با عنوان 'صدای سکته مغزی را بشنویم' به راه افتاده که هدف آن آشنا کردن مردم با نشانه های این بیماری است.به گزارش "انجمن حمایت ازبیماران چشمی آرپی،لبر و اشتارگات در ایران " به نقل از ایرنا به گفته وزیر بهداشت، سکته مغزی از مهمترین دلایل مرگ و میر و همچنین معلولیت در کشورمان بوده و متاسفانه سن بروز این عارضه در ایران پایین تر از کشورهای دیگر است.براساس پژوهش های انجام شده در ایران هم اکنون افراد 10 سال زودتر به سکته مغزی دچار می شوند که این زنگ خطری برای دست اندرکاران حوزه سلامت است و می تواند بار مالی سنگینی در سیستم درمانی و بهداشتی کشور ایجاد کند.هرچند آمار دقیقی از تعداد وقوع سکته مغزی در ایران وجود ندارد، اما به گفته رییس انجمن مغز و اعصاب ایران، سالانه 150 تا 160 هزار نفر در کشور به سکته مغزی دچار می شوند که حدود 20 هزار نفر از این افراد جان خود را از دست می دهند.به گفته 'حسین پاکدامن'، علاوه بر خطر مرگ به علت سکته مغزی، بروز عوارض ناتوان کننده از قبیل اختلالات تعادلی، فلج اندام ها، اختلالات گفتاری و ذهنی به دنبال این بیماری، آن را در رده مهمترین بیماری ها قرار داده است.حدود 15 درصد افرادی که دچار سکته می شوند، فوت می کنند و تقریبا 85 درصد بقیه از مرگ نجات می یابند، اما 70 درصد این افراد از کار محروم شده، 20 درصد در فعالیت های اولیه زندگی مانند غذا خوردن، لباس پوشیدن، استحمام دچار مشکل می شوند و 30 درصد هم بدون کمک دیگران قادر به راه رفتن نیستند.
*** سکته مغزی چیست
اگر خونرسانی به قسمتی از مغز مختل و متوقف شود٬ این قسمت از مغز دیگر نمی تواند عملکرد طبیعی خود را داشته باشد که به این وضعیت اصطلاحا سکته مغزی می گویند. سکته مغزی به دو نوع 'ایسکمیک' یا گرفتگی و انسداد عروق مغزی و سکته های خونریزی دهنده بر اثر پارگی عروق مغزی تقسیم می شود. به طور معمول 80 درصد از سکته های مغزی از نوع ایسکمیک و بر اثر گرفتگی و انسداد عروق مغزی رخ می دهند.
*** فاکتورهای خطر ساز در بروز سکته مغزی
دانشیار بیماری های مغز و اعصاب دانشگاه علوم پزشکی ایران در گفت وگو با خبرنگار علمی ایرنا گفت: سکته مغزی در تمام سنین ممکن است اتفاق بیفتد اما احتمال بروز آن در افراد رده سنی 60 تا 80 سال که عروق شکننده تر و رسوب بیشتر است یا افرادی که مبتلا به بیماری های قلبی هستند و یا دریچه مصنوعی یا معیوب دارند، بیشتر بروز می کند.دکتر 'مهدی مقدسی' ادامه داد: فشار خون بالا، دیابت کنترل نشده، چربی بالا، چاقی، کم تحرکی، استفاده از سیگار و قلیان، هوای آلوده، رژیم غذایی نامناسب، فشارهای روانی و استرس و ژنتیک از جمله فاکتورهای خطر ساز و زمینه ساز بروز سکته مغزی هستند.وی با اشاره به این که هر عاملی که سبب غلظت خون شود مستعد کننده بروز سکته مغزی است، گفت: غلظت خون تهرانی ها 2 شماره بالاتر از استان های دیگر است که این نشان دهنده تاثیر نوع اقلیم و آلودگی هوا در غلظت خون است.دانشیار بیماری های مغز و اعصاب دانشگاه علوم پزشکی ایران تاکید کرد: یکی از عوامل بروز سکته مغزی خوردن غذاهای چرب است که سبب آماده سازی رگ ها برای انسداد (آترواسکلروز) می شود.
*** عوامل مخصوص در وقوع سکته مغزی در زنان
'سازمان جهانی سکته مغزی' به دلیل اینکه زنان بیشتر در معرض خطر سکته مغزی هستند، شعار 2015 برای روز جهانی پیشگیری از سکته مغزی را ' من زن هستم' انتخاب کرده است.این سازمان در پیامی آورده است که زنان نسبت به مردان بیشتر در معرض سکته مغزی قرار دارند و زوال عملکرد شناختی آنها و افسردگی پس از سکته در بین این جنس شیوع بیشتری دارد.رییس بخش مغز و اعصاب بیمارستان حضرت رسول اکرم (ص) با اشاره به اینکه برخی عوامل بروز سکته در بین زنان و مردان مشترک است، گفت: برخی از عوامل بروز سکته، مخصوص زنان است.وی تصریح کرد: یکی از عواملی که به شدت در وقوع سکته مغزی موثر است، هورمون های زنانه است. زنانی که قرص های ضدبارداری به هر علت مصرف می کنند به شدت مستعد نوع خاصی از سکته مغزی هستند. این خطر در کنار فاکتورهای خطرزای سکته مغزی همچون فشار خون بالا، کلسترول بالا، دیابت و استعمال سیگار بیشتر هم می شود.مقدسی ادامه داد: افزایش وزن نیز که به ویژه در زنان می تواند شایع ترباشد، از عواملی است که می تواند فرد را مستعد بروز سکته مغزی کند.وی با اشاره به این که بعضی از افراد به طور ژنتیک استعداد خاصی برای سکته مغزی دارند، گفت: افرادی هستند که بعضی از مواد در بدن آنها کم یا زیاد است و اختلالات انعقادی پیدا می کنند. این افراد در سنین مختلف به خصوص در جوانی ممکن است دچار سکته مغزی شوند که می توان این افراد را با آزمایش شناسایی کرد.رییس بخش مغز و اعصاب بیمارستان حضرت رسول اکرم (ص) با اشاره به برخی صدمات گردن در ماساژها گفت: عروق اصلی گردن نباید ماساژ داده شود چرا که با دستکاری این عروق (شاهرگ) ممکن است لخته خون تشکیل شود که این مساله باید در آموزش ها مورد توجه قرار گیرد.وی در رابطه با ارتباط سردردهای میگرنی و پارازیت با سکته مغزی گفت: در بعضی افراد که مبتلا به نوعی از میگرن که به آن میگرن عارضه دار گفته می شود ممکن است شیوع سکته مغزی بیشتر باشد. در باره پارزیت نیز مطالعه ثابت شده و مدون وجود ندارد.
*** زمان طلایی مراجعه به مراکز درمانی را از دست ندهید
دانشیار بیماری های مغز و اعصاب دانشگاه علوم پزشکی ایران با اشاره به زمان طلایی مراجعه به مراکز درمانی افزود: برای افرادی که دچار سکته مغزی شده اند، زمان مشخصی وجود دارد هرچه زمان ارجاع بیماران به مراکز درمانی سریع تر باشد علاوه بر حفظ جان بیمار، از عوارض پس از سکته نیز کاسته می شود.
رییس بخش مغز و اعصاب بیمارستان حضرت رسول اکرم (ص) ادامه داد: زمان طلایی برای افرادی که دچار سکته مغزی می شوند 3 ساعت است؛ اگر بیماران هر چه زودتر به ویژه در یک ساعت اول به مراکز درمانی هدایت و آمپول مخصوص (حل کننده لخته خون ) برای آنها تزریق شود آینده بهتری از نظر معلولیت در انتظار آنها است. البته در بعضی مواقع تا چهار ساعت و نیم هم می توان از بعضی معلولیت ها جلوگیری کرد.دکتر مقدسی با اشاره به این که در تهران، بیمارستان هایی مانند شهدای تجریش، امام خمینی (ره)، دکتر شریعتی، سینا و به ویژه حضرت رسول اکرم (ص) قادر به ارائه خدمات اختصاصی به افراد دچار سکته های مغزی هستند، تاکید کرد: در بیمارستان حضرت رسول یک پزشک فوق تخصص اورژانس در کنار متخصصان مغز و اعصاب حضور دارند که این خود غنیمتی برای این بیماران است.
*** پیشگیری بهتر از درمان است
سکته مغزی در راس بیماری هایی است که باعث از کار افتادگی افراد می شود و با توجه به شیوع بالای آن به نظر می رسد از مشکلات عمده جوامع در آینده نزدیک است از این رو آموزش در این زمینه از اهمیت زیادی برخوردار است.دکتر مقدسی با بیان این که نکته مهم آموزش دادن به مردم برای جلوگیری از دچار شدن به سکته مغزی است گفت: باید تلاش کنیم که سکته مغزی یا اتفاق نیفتد یا کاهش یابد که بالطبع هزینه های روانی، اقتصادی، اجتماعی کمتری نیز به مردم وارد می شود.وی افزود: باید به مردم آموزش داده شود که با تغییر روش زندگی و عادات غذایی، تغذیه مناسب، ورزش ، کنترل بیماری هایی مانند پرفشاری خون، دیابت، چربی خون بالا، مصرف نکردن دخانیات و جلوگیری از چاقی و اضافه وزن می توان از بروز سکته مغزی پیشگیری کرد.
***ضرورت ایجاد مراکز جامع درمان مبتلایان به سکته مغزی
دکتر مقدسی با بیان اینکه زمانی که سکته اتفاق می افتد و فرد دچار معلولیت می شود ایجاد مراکز اختصاصی درمان سکته، الزامی و حیاتی است، گفت: متاسفانه مرکز جامعی به طور مشخص در کشور برای بیمارانی که پس از وقوع سکته دچار معلولیت شده اند با هدف بازتوانی وجود ندارد و از این نظر ضعف داریم .وی ادامه داد: افرادی که بعد از سکته مغزی دچار معلولیت در گفتار و اندام حرکتی می شوند، نیاز به گفتار درمانی، رفتار درمانی و فیزیکال تراپی دارند تا خانواده این بیماران بتواند آنها را در منزل نگهداری کنند.