محققین دانشگاه کلمبیا راهی را برای ژن درمانی شخصی بیماران مبتلا به رتینیت پیگمنتوزا (rp) یافته اند. این بیماری یکی از دلایل عمده نابینایی است. این روش که در نوع خودش اولین محسوب می شود از مزیت های تکنولوژی سلول های بنیادی پرتوان القا شده برای تبدیل سلول های پوست به سلول های شبکیه استفاده می کند. این سلول ها به عنوان مدل ویژه بیمار برای بیماری مورد نظر در مطالعات بالینی استفاده می شوند. به گزارش"انجمن آرپی، لبر و اشتارگات در ایران" به نقل ازmedicalxpress، با استفاده از این روش محققین نشان داده اند که نوعی از رتینیت پیگمنتوزا که به دلیل جهش های در ژن MFRP(membrane frizzled-related protein) ایجاد می شود، پروتئینی که موجب یکپارچگی ساختاری شبکیه می شود را تخریب می کند. از طرف دیگر آن ها نشان داده اند که اثرات این جهش ها می تواند به وسیله ژن درمانی معکوس شود. این روش می تواند به طور بالقوه برای ایجاد درمان های شخصی برای سایر اشکال رتینیت پیگمنتوزا نیز استفاده شود.
در حالی که رتینیت پیگمنتوزا در زمان نوزادی شروع می شود اما اولین علایم آن در زمان بلوغ و به صورت شب کوری مشاهده می شود و هر چه بیماری پیشرفت می کند از دست رفتن بینایی پیرامونی افزایش پیدا می کند و در مراحل پیشرفته تر گیرنده های نوری موجود در ماکولا از بین رفته و دید مرکزی نیز از بین می رود. این بیماری بیش از 5/1 میلیون نفر را در سراسر جهان مبتلا کرده است. به دلیل این که بیش از 60 ژن تا کنون شناخته شده است که با این بیماری مرتبط هستند در نتیجه ایجاد یک مدل خاص برای آن بسیار مشکل بوده است. استفاده از مدل های جانوری دارای محدودیت هایی بوده است هم چنین، سلول های شبکیه انسانی نیز که از بانک ها گرفته می شوند چون انعکاس دهنده مراحل آخر بیماری هستند مدل مناسبی محسوب نمی شوند. استفاده از سلول های بنیادی جنینی نیز دارای مشکلات اخلاقی و قانونی و نهایتا تکینکی است.
اما استفاده از سلول های بنیادی پرتوان القا شده(iPSCs) راه حلی را برای این محدودیت های و نگرانی ها ارائه می دهد. این سلول ها طی فرایندی به نام بازبرنامه ریزی سلولی از سلول های پوست خود فرد به وجود می آیند. در این مطالعه نیز محققین سلول های پوستی گرفته شده از دو فرد بیمار را که دارای موتاسیون های مختلفی در MFRP بودند به سلول های شبکیه تبدیل کردند که مدل های خاص بیمار را برای مطالعه بیماری و تست کردن درمان های بالقوه ارائه می دهند. با آنالیز این سلول ها، محققین دریافتند که اثر اولیه موتاسیون های MFRP تخریب تنظیم اکتین اسکلت سلولی است. در نتیجه به نظر می رسد اختلال در عملکرد اکتین اسکلت سلولی به عنوان داربست سلولی، می تواند منجر به از بین رفتن یکپارچگی سلولی شبکیه شود.
محققین دریافته اند که MFRP با همکاری ژنی دیگر به عنوان CTRP5 عمل می کند که تعادل بین این دو ژن برای تنظیم عملکرد طبیعی اکتین حیاتی است. نکته جالب دیگر در این مطالعه این است که انتقال نسخه های طبیعی MFRP به سلول های شبکیه مشتق از iPSCها به وسیله وکتورهای ویروسی می تواند عملکرد سلولی را احیا کند. این مطالعه شواهد in vivo و in vitro را ارائه می دهد که بینایی از دست رفته به دلیل موتاسیون های MFRP می تواند به طور بالقوه از طریق ژن درمانی درمان شود.