َ:تولید شبکیه چشم از طریق برنامه ریزی مجدد سلول ها

[محسن سروش]

به گزارش"انجمن حمایت ازبیماران چشمی آرپی،لبر و اشتارگات در ایران"به نقل از خبرگزاری اسپوتنیک،متخصصان مرکز فدرال تحقیقات بالینی طب فیزیکی و شیمیایی، زیر نظر آژانس فدرال پزشکی و بیولوژیک روسیه موفق شدند یک شبکیه چشم قابل پیوند را از طریق برنامه ریزی مجدد سلول‌ها تولید کنند.

این کشف به هزاران بیماری که به خصوص به علت دیستروفی ماکولا دید خود را از دست می دهند، کمک خواهد کرد. پزشکان امیدوارند در چارچوب آزمایش‌های بالینی، از سال 2017 نخستین مورد پیوند این شبکیه چشم را انجام دهند.
وادیم گوورون، مدیرکل مرکز فدرال تحقیقات بالینی طب فیزیکی و شیمیایی گفت: « برنامه ریزی مجدد سلول‌ها پدیده ای نسبتا جدید در علم است که برای نخستین بار توسط محقق ژاپنی شینیا یاماناکا از دتانشگاه کیوتو کشف شد.»
این محقق ژاپنی توانایی منحصر به فرد سلول‌های انسانی را به بازگشت به حالت جنینی خود با قطع برخی ژن‌ها کشف کرد. از طریق این سلول‌های بنیادی تمایز نیافته (که کارکردی ندارند) عملا می توان هر بافتی را ساخت. مثلا می توان شبکیه چشم را از فیبروبلاست‌ها (سلول‌های بافت همبند) طراحی کرد.
با این کشف می توان بیماران را از نابینایی به خصوص ناشی از بیماری دیستروفی ماکولا نجات داد. دیستروفی ماکولا یکی از عوامل اصلی نابینایی در افراد بالای 55 سال است که در روسیه از هر دو فرد بالای 60 سال یک نفر به این بیماری مبتلاست. 
در حالی که برای نابینایی ناشی از سن برخی درمان ها وجود دارد، اما در حال حاضر هیچ درمانی برای دیستروفی ماکولای ارثی وجود ندارد. نابینایی در این بیماران از سن 20 تا 30 سالگی شروع می شود.
محققان آزمایشگاه بیولوژی سلولی می گویند سلول‌های پوست برای برنامه ریزی مجدد بهتر است، زیرا برداشتن این بافت عملا  آسیب چندانی به بیمار وارد نمی کند و سلول‌های پوست ویژگی تکثیر بهتر را دارند.
سرگئی کیسِلِف، مسئول آزمایشگاه فناوری های بیومدیکال مرکز فدرال تحقیقات بالینی طب فیزیکی و شیمیایی گفت: « برای هر نوع سلول، سلول‌های بنیادی خاصی وجود دارد، یعنی تنها سلول‌های بنیادی خون برای ساخت سلول‌های خونی مناسب هستند. فقط سلول‌های بنیادی پرتوان (پلوری پوتنت) هستند که می توانند به انواع مختلفی از بافت‌های بدن تبدیل شوند. این سلول‌ها را می توان از جنین یا از طریق برنامه ریزی مجدد سلول‌های پوست به دست آورد. این سلول‌ها برای ساخت همه انواع بافت‌های بدن مناسب هستند.»
در حال حاضر آزمایش‌های بالینی در آمریکا و اروپا (به خصوص در انگلیس) در مورد پیوند شبکیه چشم در حال انجام است. این آزمایش ها همچنین در ژاپن انجام و سپس به علت تغییرات قانونی متوقف شد، اما قرار است از سال 2017 این آزمایش ها در این کشور نیز از سر گرفته شود.
استفاده از سلول‌های برنامه ریزی شده که برای تعداد زیادی از گیرندگان مناسب است، عمل پیوند را ساده تر و کم هزینه تر خواهد کرد.
دانشمندان روس منتظر قانونی در مورد محصولات بیومدیکال هستند که قرار است از اول ژانویه 2017 به اجرا در آید./