ذخیره‌سازی نمونه خون بند ناف نوزاد پس‌انداز سلامتی برای اعضای خانواده است که این امر با راه‌اندازی بانک خون بند ناف رویان در ایران نیز امکان‌پذیر شده است. به گزارش"انجمن آرپی، لبر و اشتارگات در ایران" به نقل از بنیان، حفظ و نگهداری سلولهای بنیادی خون بند ناف برای استفاده احتمالی در آینده، انتخابی است که امروزه تعداد زیادی از پدران و مادران در سراسر جهان برای فرزندان خود و یا سایر بیماران نیازمند مورد توجه قرار می دهند؛ در کشور ما نیز به همت پژوهشگاه رویان، شرکت فناوری بن‌یاخته‌های رویان در سال 84 فعالیت خود در زمینه جمع آوری، جداسازی و ذخیره‌سازی سلول‌های بنیادی خون بند ناف نوزادان را با موافقت والدین آغاز کرد. در این رابطه گفت‌وگویی تفصیلی داشتیم با مرتضی ضرابی مدیرعامل شرکت فناوری بن‌یاخته‌های رویان که در زیر اظهارات وی را می خوانیم.

نگهداری خون بند ناف چه اهمیتی برای خانواده‌ها دارد؟
ضرابی: خون بند ناف یک منبع سلول‌های بنیادی خون محسوب می‌شود که طی چند سال گذشته با پیشرفت دانش سلول‌های بنیادی در دنیا مطرح شده است. وی افزود: دستیابی به این دانش فنی سبب بروز تحول در درمان بیماری های مختلف شده و به دنبال آن خون بند ناف به عنوان منبع سلول های بنیادی خون ساز مورد توجه ویژه ای قرار گرفته است. مدیرعامل شرکت فناوری بن‌یاخته‌های رویان ادامه داد: خونی که در بند ناف جفت جریان دارد در طی دوران بارداری و به عنوان یک مجرای ارتباطی بین مادر و جنین است که تغذیه جنین را انجام می‌دهد و به عنوان یک زباله بیولوژیکی دور ریخته می شود.
طی سال‌های گذشته و بررسی‌های انجام شده به این نتیجه رسیدیم که اگر بتوانیم این خون را جمع‌آوری کنیم، همواره به یک منبع سلول‌های بنیادی دسترسی خواهیم داشت که می‌توان از آن برای درمان بیماری‌ها استفاده کرد. از این نمونه خون‌ها برای درمان بسیاری از بیماران مبتلا به اختلالات بدخیم خصوصاٌ بیماریهای خونی که درمان آنها نیازمند استفاده از سلول‌های بنیادی خون‌ساز است بهره می‌گیریم. مدیرعامل شرکت فناوری بن‌یاخته‌های رویان با بیان اینکه سلول‌های بنیادی خون‌ساز از سه منبع مغز استخوان، خون محیطی و خون بند ناف به دست می آید، تصریح کرد: از بین این سه منبع خون بند ناف اهمیت بیشتری دارد به دلیل اینکه هم راحت‌تر جمع‌آوری می شود و هم اگر به شکل بانک و مرکز ذخیره‌سازی باشد ما همواره به یک منبع قابل اطمینانی از سلول‌های بنیادی دسترسی داریم. اگر نتوانیم از روش‌های استفاده از سلول‌های بنیادی مغز استخوان و خون محیطی استفاده کنیم، خون بند ناف و بانک ذخیره‌سازی سلول‌های بنیادی این خون بسیار با اهمیت و قابل توجه است.

سلول‌های بنیادی خون بند ناف در درمان چه نوع بیماری‌هایی مورد استفاده قرار می گیرد؟
بیشترین استفاده‌ای که از سلول‌های بنیادی خون بند ناف شده در بیماری‌هایی است که منشاء خونی دارند. مدیرعامل شرکت فناوری بن‌یاخته‌های رویان درمان انواع سرطان ها، بیماری‌های نقص سیستم ایمنی بدن، تالاسمی و کم‌خونی‌های مادرزادی را با استفاده از سلول‌های بنیادی خون بند ناف امکان‌پذیر عنوان کرد.

میزان موفقیت استفاده از این روش در درمان بیماری تا چه حد بوده است؟
خوشبختانه در زمینه استفاده از سلول‌های بنیادی خون بند ناف بیش از 70 درصد موفقیت داشتیم. از این روش درمانی بر روی بیماری‌های دیگر همچون دیابت، فلج مغزی، مشکلات کبدی نیز کارآزمایی بالینی انجام می‌شود و مطالعات برای درمان آنها با استفاده از سلول‌های بنیادی خون بند ناف در حال انجام است.

این نمونه خون فقط برای اعضای خانواده نوزاد قابل استفاده است یا برای افراد غیرخویشاوند نیز قابل استفاده است؟
نمونه خون‌های ذخیره شده در صورت نیاز برای خود نوزاد، اعضای خانواده و حتی غیرخویشاوند نیز قابل است البته به شرطی که تطابق ژنتیکی بین اهدا کننده و گیرنده وجود داشته باشد. در حال حاضر در دنیا بیشترین نمونه های بند ناف برای کسانی استفاده می شود که غیرخویشاوند هستند.

خون بند ناف نوزاد تا چه مدت قابل نگهداری و استفاده است؟
خون بند ناف نوزاد بعد از جداسازی و انجام آزمایشات میکروبی، ویروسی و سنجش کلنی و فلوسیتومتری در شرایط دمایی منهای 196 درجه سانتیگراد در تانک های مخصوص نگهداری می شود که از نظر علمی با توجه به اینکه همه فعالیت‌های سلول در این شرایط متوقف می شود پس می‌توان به مدت نامحدود از این این نمونه نگهداری کرد اما تجربه‌ای که در دنیا وجود دارد این است که بهتر زمان استفاده از نمونه های فریز شده پنج تا هفت سال اول است. زمان ذخیره‌سازی نمونه‌ها در بانک‌های عمومی و خصوصی خون نیز کمی متفاوت است اما معمولاً بین 15 تا 20 سال این نمونه‌ها قابل نگهداری هستند.

آیا در ایران امکان ذخیره‌سازی نمونه‌ها تا 20 سال وجود دارد؟

خانواده‌ها برای ذخیره‌سازی بند ناف نوزاد خود چه مراحلی را باید طی کنند؟
انجام آزمایشات لازم برای اطمینان از سلامتی مادر، ارائه مدارکی همچون کپی کارت ملی و کپی شناسنامه، عقد قرارداد و پرداخت هزینه از جمله مواردی است که در مراحل اولیه انجام می‌گیرد.

هزینه قابل پرداخت از سوی خانواده‌ها برای عقد قرارداد با این مرکز به چه میزان است؟
در بانک عمومی هزینه‌ای دریافت نمی‌شود چون خانواده‌ها خون بند ناف نوزاد خود را اهدا می‌کنند اما در بانک خصوصی هزینه ذخیره‌سازی با احتساب هزینه آزمایشات ژنتیک حدود 2 میلیون تومان و بدون هزینه آزمایش ژنتیک حدود یک میلیون و 600 هزار تومان است که در استان‌های مختلف تفاوت ناچیزی دارد. هزینه شارژ سالیانه نگهداری از نمونه ها نیز 100 هزار تومان است. وجود بانک خون با ذخیره سلولی مناسب فرصت ارزشمندی است تا کسانی که نیاز به سلول دارند بتواند از آن بهره ببرند به خصوص برای خود نوزاد و اعضای خانواده به گونه‌ای که می‌توان گفت ذخیره‌سازی نمونه خون بند ناف نوزاد سلامتی را برای او و اعضای خانواده پس‌انداز می کند. یافته‌های جدید دانشمندان چشم‌انداز وسیعی از روش‌ها و امکانات جدید برای دستیابی به سلامت بیشتر و زندگی طولانی‌تر را فرا روی بشر گشوده است. در قرن حاضر فناوری سلول‌های پایه و روش‌های درمانی مبتنی بر آن، تکنولوژی برتری است که کشورهای صاحب این فناوری جایگاه ویژه ای در جهان فردا خواهند داشت که خوشبختانه کشور ما نیز با وجود نیروی انسانی توانا گام در این عرصه نهاده به گونه‌ای که هر روز شاهد پیشرفت علمی و پزشکی و افتخارآفرینی فرزندان این مرز و بوم در عرصه جهانی و بین‌المللی هستیم.