: 113هزار تماس با اورژانس اجتماعی برای کودک آزاری

[محسن سروش]

به گزارش "انجمن حمایت ازبیماران چشمی آرپی،لبر و اشتارگات در ایران"،روزنامه فرهیختگان نوشت: مسئولان بهزیستی اعلام کرده‌اند سال گذشته بیش از 13 هزار تماس با اورژانس فعالیت‌های اجتماعی(123) گرفته شده و گزارش کودک آزاری اعلام کرده‌اند. تماس‌هایی که بیشتر آنها توسط همسایه‌ها بوده است. میزان تماس با اورژانس اجتماعی در سال 94 نسبت به سال 93 افزایش چشمگیری داشته است که این نشان می‌دهد مردم توجه بیشتری به وضعیت کودکان دارند.

خبر و عکس‌هایش در کسری از ثانیه در تمام صفحات مجازی پخش شد؛ عکس کودک سه ساله‌ای که استخوان ترقوه‌اش توسط مربی مهدکودک شکسته شده بود و حالا ماه‌هاست که درگیر درمان آن هستند. این پسربچه جزء افراد خوشبخت بوده که خانواده‌اش توانسته‌اند خبر کودک آزاری‌اش را رسانه‌ای کنند شاید مسئولان به وضعیت مهدکودک‌ها و مربیانی که در آن کار می‌کنند نظارت بیشتری داشته باشند. همچنین مسئولان بهزیستی اعلام کرده‌اند سال گذشته بیش از 13 هزار تماس با اورژانس فعالیت‌های اجتماعی(123) گرفته شده و گزارش کودک آزاری اعلام کرده‌اند. تماس‌هایی که بیشتر آنها توسط همسایه‌ها بوده است. میزان تماس با اورژانس اجتماعی در سال 94 نسبت به سال 93 افزایش چشمگیری داشته است که این نشان می‌دهد مردم توجه بیشتری به وضعیت کودکان دارند.

تعداد مهدهای کشور

درحال حاضر 17هزار مهدکودک، مجوز فعالیت خود را از سازمان بهزیستی کشور دریافت کرده‌اند.
هفت‌هزار و 500 مهد در روستا، هزار و 200 مهد در حاشیه شهرها فعالیت می‌کنند و مابقی مهد‌کودک‌های شهری هستند.
بهزیستی برنامه‌هایی دارد تا از مهدکودک‌هایی که در مناطق محروم کشور احداث می‌شوند نیز حمایت کند.

کودکان در انتظار حمایت‌های بیشتر
وقتی کسی مورد آزار و اذیت قرار می‌گیرد به اولین چیزی که پناه می‌برد قانون است اما زمانی که قانون در بسیاری از موارد ضمانت اجرا نداشته باشد، دلت خالی می‌شود. شاید اگر برای یک لحظه خود را جای کودکی که آزار دیده بگذارید متوجه خواهید شد که دل‌تان می‌خواهد قانون با کسی که کودکی را آزار می‌دهد محکم‌تر برخورد کند.
محمدرضا زمانی علویجه، وکیل پایه یک دادگستری در گفت‌وگو با «فرهیختگان» گفت: «مجازاتی که در قانون برای کسانی که مزاحمتی برای اطفال ایجاد می‌کنند یا متعرض می‌شوند دو تا 6 ماه حبس و 74 ضربه شلاق است و دادگاه موظف است که مجازات جایگزین حبس برای این جرم صادر کند. یعنی تصور کنید که فردی کودکی را مورد آزار و اذیت قرار داده و آینده کودک را خراب کرده و نهایتا دادگاه او را به چند ماه کار مجبور می‌کند.» او در ادامه افزود: «البته این حکم 6 ماه حبس برای افرادی است که هیچ سابقه‌ای نداشته باشند. در مورد افراد سابقه‌دار و متجاوز وضعیت متفاوت است.»
زمانی معتقد است: «حکم برخورد با کودک آزاری در بسیاری موارد بازدارنده نیست و افراد به‌راحتی می‌توانند از این عدم بازدارندگی سوءاستفاده کنند و برنامه شوم‌شان را انجام بدهند. کاش قانون برخورد جدی‌تر و محکم‌تری با کودک آزاری داشت.»
او گفت: «بیشترین حد مجازات برای شخصی که کودکی را مورد آزار و اذیت قرار می‌دهد حداکثر حکم با نصف آن یعنی 9 ماه حبس است که جایگزین آن را باید سپری کند. البته اگر جراحتی به کودک وارد شده باشد سه ماه تا دو سال حبس را هم باید سپری کند.» زمانی در ادامه گفت: «لایحه حمایت از کودکان و نوجوانان که سه سال پیش تنظیم و به دولت تقدیم شده می‌تواند تحولی در وضعیت کودکان آزار دیده و مهم‌تر از آن در پیشگیری از کودک آزاری ایجاد کند.» او افزود: «اولین کاری که باید انجام ‌دهیم این است که جامعه را در این خصوص آگاه کنیم زیرا این لایحه اختیارات گسترده‌ای را برای سازمان بهزیستی و سازمان‌های غیردولتی حامی کودکان قائل شده و از سوی دیگر عامه مردم را «مکلف» به اطلاع‌رسانی مراجع قضایی کرده است. البته متاسفانه این لایحه در سال 90 در مجلس تصویب نشد.» زمانی معتقد است: «اولین قدمی که باید در مورد جلوگیری از کودک آزاری برداشته شود بالا بردن فرهنگ گزارش دادن در بین مردم است یعنی همه افراد جامعه باید اجازه ندهند که کودکی مورد آزار و اذیت قرار گیرد.»

تعریف کودک‌آزاری

کودک‌آزاری شامل رفتارهایی است که توسط افراد دیگر خصوصا بزرگسالان نسبت به کودکان انجام می‌گیرد و به نوعی به سلامت جسمی و روانی کودکان آسیب می‌رساند. کودک‌آزاری (طبق تعریف سازمان بهداشت جهانی) عبارت است از آسیب یا تهدید سلامت جسم و روان یا سعادت و رفاه و بهزیستی کودک به دست والدین یا افراد دیگر که نسبت به او مسئول هستند.

در تعریف سازمان بهداشت جهانی هر انسان کمتر از ١٨سال کودک محسوب می‌شود و از دیدگاه حقوقی کودک یا صغیر به کسی گفته می‌شود که از نظر سن به رشد جسمی و روانی لازم برای زندگی اجتماعی نرسیده باشد.
نکته‌هایی در مورد کودک آزاری

کودک آزاری در ایران مبحثی نسبتا جدید و تازه است اما در کشور‌های اروپایی و آمریکایی قدمت بیشتری دارد. با توجه به آمارهای منتشر شده، میزان اعمال مخرب و جنایی علیه اطفال و نوجوانان در دنیا در حال افزایش است. میلیون‌ها کودک در جهان براثر جنگ بی‌خانمانند یا در شرایط دشوار کار می‌کنند و از مدرسه رفتن محرومند یا مورد سوءاستفاده‌های گوناگون از جمله فحشا و موادمخدر قرار می‌گیرند.
در کشور ما باوجود حمایت‌هایی که از کودکان می‌شود باز هم برخی کودکان مورد آزار قرار می‌گیرند که این آزارها بیشتر از جانب خانواده کودکان است به همین خاطر گزارش نمی‌شوند و آمار مشخصی وجود ندارد.

انواع کودک آزاری
الف) کودک آزاری جسمی، ب) کودک آزاری جنسی، ج) کودک آزاری عاطفی و د) کودک‌آزاری ناشی از غفلت و مسامحه

مفهوم کودک آزاری در قانون
هرگونه فعل یا ترک فعلی که باعث آزار روحی، جسمی و ایجاد آثار ماندگار در وجود یک طفل شود. کودک آزاری عبارت است از آسیب یا تهدید سلامت جسم و روان یا سعادت و رفاه و بهزیستی کودک به‌دست والدین یا افرادی که نسبت به او مسئول هستند.

علل کودک آزاری
کودک‌آزاری یک مساله فرهنگی، اجتماعی و پزشکی است که معمولا چندین عامل به‌طور مشترک در بروز آن نقش دارد. عوامل مربوط به کودک‌آزاری را می‌توان به سه گروه عمده تقسیم کرد:
الف) علل روانی مربوط به کودک، ب) علل خانوادگی و ج) علل فرهنگی.

قانون بازدارنده نیست

زمانی که صحبت از کودک آزاری به میان می‌آید، یعنی در مورد سرنوشت گروهی صحبت می‌کنیم که می‌تواند با کوچک‌ترین اتفاق زیر و رو شود و تمام آینده‌اش به هم بریزد. کودک آزاری در کشور ما چند سالی است که مورد بحث قرار گرفته است. البته قانونی هم در این باره وجود دارد که به اعتقاد حقوقدان‌ها نقص‌های زیاد دارد. مونیکا نادی، حقوقدان و عضو انجمن حمایت از حقوق کودکان درگفت‌وگو با «فرهیختگان» در مورد این قانون و راهکارهای برخورد با کودک آزاری صحبت می‌کند.

آسیبی که اجتماعی می‌شود
وقتی کودکی آزار می‌بیند فقط جسمش مورد آزار و اذیت قرار نمی‌گیرد بلکه ناخواسته وارد چرخه آسیب‌های اجتماعی می‌شود که این آسیب می‌تواند باعث شود آینده کودک کاملا تغییر کند. این موضوع نشان می‌دهد که نمی‌توان فقط از قانون انتظار داشت که در مورد کودک آزاری کاری انجام بدهد بلکه همه افراد جامعه در این باره مسئول هستند. برای مثال وقتی معلمی در مدرسه کودکی را تنبیه می‌کند حالا یا جسمی یا روحی این هم خودش نوعی کودک آزاری است. مهم این است که در جامعه آموزشی داده شود و فرهنگ‌سازی کافی در این باره صورت بگیرد تا هیچ فردی به خود اجازه ندهد که کودکی را مورد آزار و اذیت قرار دهد زیرا در خیلی از گوشه و کنارهای این کشور کودک‌آزاری انجام می‌شود که هیچ‌کس از آن با خبر نمی‌شود اما زمانی که فردی جنایتی انجام می‌دهد متوجه می‌شویم که ریشه آن در کودکی‌اش است که مورد آزار و اذیت قرار گرفته است.

لایحه در انتظار مجلس
سال 90 لایحه‌ای نوشته و قرار شد از همان سال تا امروز این لایحه تصویب شود تا شاید بتواند وضعیت کودکان آزاردیده را بهبود ببخشد اما متاسفانه با وجود اینکه مجلسی‌های قبل تا روزهای آخر اعلام ‌کردند که لایحه را تصویب خواهند کرد هیچ کاری انجام ندادند. اگر لایحه قانون حمایت ازحقوق کودکان تصویب شود، وضعیت کودکان آزاردیده پوشش مناسب‌تری خواهد داشت.

قانون کارایی ندارد
کودک آزاری جرمی عمومی است، یعنی هر فردی که شاهد این عمل باشد می‌تواند آن را گزارش دهد و مسئولان موظف هستند با آن برخورد کنند.
سال 81 قانون حمایت از حقوق کودکان به موضوع کودک‌آزاری پرداخت، یعنی برای اولین بار بحث کودک آزاری وارد قانون شد. در این قانون، کودک آزاری جرم عمومی تلقی شده و نیاز به شاکی خصوصی ندارد و هر کسی می‌تواند آن را اطلاع دهد و مراکزی که با کودک آزاری مواجهند ملزم شده‌اند که این موارد را گزارش دهند. این قانون که در آن زمان تصویب شد، قدم بزرگی بود چون کودک آزاری را جرمی عمومی اعلام و مسئولان را موظف به پیگیری کرد.
با تمام تلاش‌هایی که برای حمایت از کودکان آزار دیده انجام شده است متاسفانه این قانون 9 ماده‌ای نواقصی هم دارد که در عمل می‌بینیم به کاهش و مقابله با کودک‌آزاری کمک نکرده است و نقص قانون باعث شده که افراد به راحتی دست به این کار بزنند.

مجازات‌ها بازدارنده نیست
همچنین مجازاتی که برای کودک آزاری در نظر گرفته شده است به هیچ عنوان بازدارنده نیست. مهم‌ترین انتقادی که به این قانون وارد است این است که جرائم مجازات‌هایی که در این قانون پیش‌بینی شده با هم تناسب ندارند، به این صورت که مجازات‌های کمی تعیین شده است که بسیاری از آنها هم ممکن است مورد تخفیف قرار بگیرند. بنابراین مجرم مجازات متناسبی ندارد و ممکن است باعث شود باز هم به این کار دست بزند. ایراد دیگر این است که این قانون برای مسئولان پیش‌بینی کرده که باید گزارش‌دهی درخصوص کودک آزاری وجود داشته باشد ولی سازوکار مشخصی برای آن تعیین نشده که چطور کودکان قربانی را شناسایی کنند. موضوع دیگر این است که براساس این قانون، اقداماتی که والدین برای تنبیه و تادیب کودکان دارند، جرم محسوب نمی‌شوند یعنی اگر والدینی نسبت به کودک‌شان ضرب و جرح کنند و بگویند برای تربیت او بوده و طبق قانون مجازات در حد متعارف و شرعی باشد، جرم دانسته نمی‌شود اما مساله اینجاست که این حد متعارف و شرعی تعریف نشده و ممکن است از فرهنگی به فرهنگ دیگر، طبقه اجتماعی به طبقه اجتماعی دیگر و قومیتی به قومیت دیگر متفاوت باشد./