: از دید محیطی خود چه می دانید؟!

[محسن سروش]

آیا اشیایی که در طرف چپ میدان بینایی‌تان قرار دارد به‌درستی تشخیص نمی‌دهید؟ ممکن است یک نقطه کور در بینایی محیطی‌تان داشته باشید. دید محیطی به معنای توانایی دیدن اشیایی است که در مرکز میدان بینایی شما قرار ندارند. پژوهشگران بریتانیایی در یک بررسی کوچک جدید متوجه شده‌اند که تفاوت‌های عمده‌ای را در توانایی افراد در شناسایی چیزها در دید محیطی‌شان نشان داد. برای مثال، برخی از افراد در شناسایی چیزها در طرف چپ میدان بینایی بهتر بودند و برخی دیگر چیزها را که در طرف راست میدان بینایی قرار داشتند، بهتر شناسایی می‌کردند.

جان گرین‌وود، از یونیورسیتی کالج لندن در انگلستان و سرپرست این تحقیق گفت: «هرکسی الگوی حساسیت بینایی خاص خودش را دارد، با جزایری از بینایی بد و مناطق دیگر بینایی خوب در میدان دید.»

گرین‌وود و همکارانش رشته‌ای از آزمایش‌های ادراکی را بر روی ۱۲ نفر انجام دادند. این افراد درمجموع در شناسایی اشیا در محیط‌های شلوغ و درهم‌ریخته، هنگامی‌که آن‌ها در بالا یا پایین سطح چشمشان قرار داشتند، دچار مشکل بودند، گرچه از این لحاظ تفاوت‌هایی میان افراد وجود داشت.این پژوهشگران از آزمایشی استفاده کردند که در آن فرد بر نقطه‌ای در مرکز یک صفحه‌نمایش متمرکز می‌شد، درحالی‌که تصویرهایی از ساعت روی آن در بخش‌های متفاوت میدان بینایی به نمایش درمی‌آمد- ساعت یا به‌تنهایی نشان داده می‌شد یا درحالی‌که دو ساعت دیگر در نزدیکی آن قرار داشتند.نتایج نشان داد که خواندن زمان از روی ساعت مرکزی هنگامی‌که دو ساعت دیگر در نزدیکی آن هستند، مشکل‌تر است، پدیده‌ای که به آن «ازدحام بینایی» می‌گویند.گرین‌وود درباره این پدیده گفت: «اگر به دنبال کلیدهایتان بگردید، این پدیده ممکن است بر توانایی شما برای یافتن آن‌ها تاثیر بگذارد. برای مثال، اگر کلیدها روی میز در سمت چپ نقطه‌ای باشد که بر آن متمرکز هستید، وجود کتاب‌ها و کاغذها روی میز ممکن است مانع از تشخیص کلیدها شود.»او گفت:‌«کسی که بینایی محیطی‌اش در سمت چپ قوی‌تر است، می‌تواند کلیدها را حتی اگر در سمت راست در مجاورت کتاب باشد، تشخیص دهد، درحالی‌که شخصی دیگر که بینایی سمت چپش قوی نیست، ممکن است متوجه وجود کلیدها نشود، مگر اینکه آن‌ها ۳۰ سانتی‌متری از کتاب فاصله داشته باشند. تفاوت بسیاری در میان افراد از این لحاظ وجود دارد.»شناخت این تفاوت‌ها در دید محیطی در میان افراد ممکن است به‌خصوص هنگام رانندگی اهمیت داشته باشد.گرین‌وود گفت: «اگر شما در حال راندن کامیون باشید که کابین راننده در آن در سطح بالایی قرار دارد و مستقیم به جلو نگاه کنید، نسبت به زمانی که محل نشستن‌تان در پشت فرمان پایین است و به چپ و راست نگاه می‌اندازید با احتمال کمتری با دید محیطی‌تان افراد پیاده یا دوچرخه‌سوار در سطح خیابان تشخیص خواهید داد.»به گفته او، محیط‌های دیداری پرازدحام مانند خیابان شلوغ شهر تشخیص چیزها را حتی مشکل‌تر می‌کند. علاوه بر توجه به نقاط کور فیزیکی در خود وسایل نقلیه، باید بدانیم که افراد پشت فرمان خودروها هم ممکن است دارای نواحی قوی‌تر و ضعیف‌تر در دید محیطی‌شان باشند.»