1393 / 11 / 1، 05:20 عصر
معاون پشتیبانی و خدمات تخصصی این پژوهشگاه رویان: بانک خون بندناف؛ تضمین سلامت جامعه
خون بند ناف سرشار از سلول‌های بنیادین است که می‌توان از آنها در درمان بسیاری از بیماری‌ها استفاده کرد. غنی شدن بانک عمومی خون بند ناف می‌تواند راهی باشد برای داشتن نسلی سالم‌تر در آینده سرزمین‌مان. به گزارش"انجمن آرپی، لبر و اشتارگات در ایران" به نقل از بنیان، خون بند ناف خونی است که پس از تولد در بند ناف و جفت باقیمانده و دور ریخته می‌شود. این خون غنی از سلول‌های بنیادین است و همانند سلول‌های بنیادین خون‌ساز مغز استخوان به سلول‌های سلول‌های قرمز، که اکسیژن را به تمام بدن حمل می‌کنند، سلول‌های سفید، که در سیستم ایمنی فعالانه شرکت دارند و پلاکت‌ها که به انعقاد خون کمک می‌کنند تقسیم می‌شوند. این سلول‌ها همچنین قادر به ساخت انواع سلول‌های دیگر و ترمیم و نگهداری سلول‌ها در هنگام جراحت هستند.
خون بند ناف چه استفاده‌هایی دارد؟
اولین پیوند خون بند ناف در سال 1988 میلادی در فرانسه و توسط دکتر گلوکمن به یک کودک مبتلا به کم خونی فانکونی (یک نوع کم خونی مادرزادی) انجام گرفت و به این ترتیب تا امروز صدها پیوند موفق خون بند ناف صورت گرفته است و مراکز بزرگ ذخیره این سلول‌ها در کشورهای مختلف جهان تاسیس گردیده است. مرور آمار منتشر شده نشان می دهد که هر ساله حدود 30 هزار بیمار با بیماریهایی که با پیوند سلول‌های بنیادین مغز استخوان، قابل درمان هستند در سال شناسائی می‌شوند و حدود 75 درصد این بیماران قادر به یافتن یک داوطلب مناسب برای اهداء خون مغز استخوان نیستند. از سوی دیگر جستجوی مراکز ثبت اهدا کنندگان مغز استخوان زمان بسیاری به خود اختصاص می‌دهد به این ترتیب ذخیره خون بند ناف زمان را کوتاه و میزان اهدا کننده را بیشتر می‌سازد و به این ترتیب زمان را برای مبتلایان به لوسمی‌های حاد، کم خونی‌ها و نقایص ایمنی که در زمان کوتاهی می‌میرند کوتاهتر می‌کند.
امروزه تحقیقات گسترده‌ای به منظور درمان بیماری‌ها و ضایعات عصبی، ترمیم بافت‌های آسیب دیده قلبی و استخوانی، ترمیم سوختگی‌ها و ضایعات پوستی، ترمیم لوزالمعده و ترشح انسولین و ترمیم سایر بافت‌های آسیب دیده با استفاده از سلول‌های بنیادین مغز استخوان، خون بند ناف و سایر سلول‌های بنیادین یک فرد بالغ در حال انجام است.
بیماریهایی که با خون بند ناف درمان شده‌اند به شرح زیر می‌توان تقسیم بندی کرد:
*اختلالات سلول‌های بنیادی که خود شامل کم‌خونی آپلاستیک، کم خونی فانکونی، هموگلوبینوری حمله‌ای شبانه (PNH) می‌شود. لوسمی حاد که شامل AML، ALL، لوسمی تمایز نیافته حاد می‌شود.
*لوسمی مزمن که شامل CML می‌شود.
*بیماری‌های نقص در تولید لنفوسیت‌ها که شامل لنفوم غیر هوچکین، لنفوم هوچکین می‌شود.
*ناهنجاری‌های ارثی گلبول‌های قرمز که شامل بتا، تالاسمی ماژور، کم خونی سلولی داسی شکل می‌شود.
*اختلالات سیستم ایمنی مادرزادی که شامل سندروم کاستمن، نقص چسبندگی لکوسیتی، سندروم دی جرج می‌شود.
*نقص ارثی پلاکتی که شامل ترومبوسیتوپنی مادرزادی می‌شود.
*اختلالات پلاسماسل که شامل مولتی پل میلوما، لوسمی پلاسماسل می‌شود.
*بیماری‌های ارثی که شامل سندروم لش نیهان، هیپوپلازی غضروف می‌شود.
*بیماریهایی مانند آلزایمر، دیابت، پارکینسون، صدمات نخاعی، سکته‌های قلبی و مغزی، بیماری‌های کبدی، دیستروفی عضلانی با سلول‌های بینادی مداوا می‌شوند.
احمد وثوق، معاون پشتیبانی و خدمات تخصصی این پژوهشگاه در گفت‌وگو با فارس در مورد بانک خون بند ناف این پژوهشگاه گفت: مجموعه رویان دارای دو نوع بانک سلول‌های بنیادین بند ناف است. یکی بانک خصوصی است که در حال حاضر خون بند ناف 50 هزار نوزاد در آن نگهداری می‌شود که در مواقع لزوم می‌توانند مراجعه کنند و از آنها در درمان خود یا بستگان درجه یکشان استفاده کنند. وی ادامه داد: یک بانک دیگر هم داریم که عمومی است و تعداد محدودی خون بند ناف دارد و اگر مراکزی که پیوند انجام می‌دهند، نیاز پیدا کنند به این نوع از سلول‌های بنیادین، درخواست خود را می‌فرستند و پس از بررسی به آنها واگذار می‌شود. وثوق به بیماری‌های درمان شده به وسیله سلول‌های بنیادین اشاره کرد و گفت: اگر که بچه‌ای دچار سرطان خون شود، یکی از بهترین سلول‌ها برای پیوند همین سلول‌های بنیادین خون بند ناف است. در بعضی بیماری‌های دیگر مانند تالاسمی اگر فردی به تالاسمی ماژور مبتلا باشد، خون بند ناف بچه قبل یا بعد او ذخیره شده باشد بهترین سلول برای پیوند و درمان قطعی بیماری به شمار می‌رود. این بانک یک ذخیره بسیار خوب است برای تضمین سلامت جامعه. آنچنان که معاون پشتیبانی و خدمات تخصصی پژوهشگاه رویان می‌گوید، 20 سال پیش که اولین خون بند ناف ذخیره شده بود، وقتی از فریز خارج شد کیفیت مناسب را حفظ کرده و بنابراین اکنون می‌توان به یقین اعلام کرد که خون بند ناف تا 20 سال بدون مشکل نگهداری می‌شود.
اهدای خون بند ناف رایگان است
ضرابی، رئیس بانک خون بند ناف پژوهشگاه رویان نیز در گفت‌وگو با فارس تعداد نمونه‌های موجود در بانک عمومی این پژوهشگاه را 5 هزار مورد عنوان کرد و گفت: البته با توجه به هزینه بالای نگهداری خون در بانک عمومی و کم شدن حمایت‌های دولت، نمونه‌گیری برای این بانک محدود شده است. وی اهدای خون بندناف را رایگان دانست و گفت: برای این منظور هیچ هزینه‌ای از مادر اخذ نشده و حتی لازم نیست که مادر قبل از زایمان برای انجام آزمایشها معمول به مرکز ما مراجعه کند. به گفته رئیس بانک خون بند ناف، کارشناس این بانک در هنگام زایمان هم نمونه خون مادر را می‌گیرد و هم خون بند ناف را ذخیره می‌کند و پس از آزمایش خون مادر و در صورت تایید سلامت وی، خون بند ناف وارد چرخه ذخیره سازی می‌شود.
اهدای رایگان سلول‌های بنیادین خون بند ناف به بیماران
آنچنان که ضرابی می‌گوید، از زمان راه‌اندازی بانک خون بند ناف تاکنون، تنها 3 مورد مراجعه به بانک عمومی این پژوهشگاه انجام شده است و از بانک خصوصی نیز 3 نمونه برداشت شده است. وی در این خصوص گفت: تنها 3 خانواده به بانک خصوصی ما مراجعه کرده‌اند و خون فرزند خود را برای مداوای وی، دریافت کرده‌اند که البته از بانک عمومی نیز به همین میزان استفاده شده است. به گفته وی، با وجود اینکه مطابق قوانین باید از بیمارانی که از بانک عمومی فرآورده دریافت می‌کنند مبلغی گرفته شود، اما از این 3 نفر مبلغی دریافت نشده است.
توصیه به اهدا و ذخیره خون بند ناف
نقش سلول‌های بنیادین خون بند ناف در درمان بیماری‌های مختلف موجب می شود که علاوه بر اینکه از سلول های این خون بتوان برای درمان صاحبش استفاده کرد، می‌توان نفرات دیگری را نیز درمان کرد. رئیس بانک بند خون ناف پژوهشگاه رویان در این زمینه به خانواده‌ها توصیه کرد: اگر خانواده‌ای فرزند بزرگترش دچار بیماری است که با سلول‌های بنیادی قابل معالجه است، و مادر اکنون فرزند دیگری را باردار است، می‌توانند نسبت به ذخیره خون بند ناف فرزند در راه اقدام کنند و از این خون برای معالجه فرزند بزرگتر استفاده کنند. وی همچنین تاکید کرد: اگر آزمایشها دوران جوانی نشان دهد که فرزند دارای مشکلاتی است یا اینکه بعد از تولد مشخص شود مبتلا به بیماری خاصی است، می‌توان با ذخیره خون بند ناف امکان درمان کودک را فراهم کرد.
چگونه خون بند ناف کودکمان را ذخیره کنیم؟
برای ذخیره خون بند ناف مراکزی در کشور وجود دارند که یکی از آنها بانک خون بند ناف پژوهشگاه رویان است. این بانک با دریافت مبالغی خون بند ناف هر نوزاد ایرانی را در خزانه خود نگهداری می‌کند تا در صورت لزوم بتوان از این خون برای درمان بیماریهایی که خدای ناکرده کودک به آن مبتلا می‌شود، استفاده کرد. این بانک دارای دو خزانه است که اولی به صورت عمومی مورد استفاده قرار می‌گیرد و خون موجود در آن در اختیار هر متقاضی واجدالشرایطی قرار می‌گیرد اما خزانه دوم به صورت خصوصی است به این معنی که خون هر شخص تنها برای استفاده خود فرد ذخیره می‌شود. اگرچه به گفته رئیس بانک بند خون ناف، تاکنون 30 درصد افرادی که عضو بانک عمومی هستند، اعلام آمادگی کردند که در صورت لزوم نمونه خود را به فرد بیماری اهدا کنند. برای ذخیره خون بند ناف نوزاد در بانک خصوصی ابتدا مادر باید قبل از زایمان چند آزمایش مختلف را انجام رساند و سپس با در دست داشتن نتیجه آزمایشها برای ورازیر وجه نقد به کارشناسان واحد پذیرش بانک مراجعه کند. پس از واریز وجه به حساب بانک، قرارداد نگهداری خون بند ناف نوزاد در خزانه بسته می‌شود و سپس مراحل خونگیری در موقع زایمان صورت می‌گیرد. پس از طی این مراحل خون وارد آزمایشگاه شده و بعد از طی مراحل فنی پیچیده، در دمای منفی 196 درجه سانتیگراد و در هیدروژن مایع ذخیره می‌شود تا در مواقع لازم بتوان از آن استفاده کرد.
لزوم داشتن بانکی با نمونه‌های فراوان و حمایت‌های دولتی
بنا به گفته مسئولان بانک خون بند ناف، اکنون حدود 5 هزار نمونه خون در بانک عمومی و 50 هزار نمونه نیز در بانک خصوصی نگهداری می‌شود. به گفته رئیس بانک خون بند ناف پژوهشگاه رویان اکنون با کمرنگ شدن حمایت‌ها از بانک‌های عمومی خون بند ناف نمونه گیری در هر 3 مرکز رویان، سازمان انتقال خون و بیمارستان شریعتی محدود شده است. با توجه به اهمیت و نقش سول‌های بنیادین خون بند ناف در درمان بسیاری از بیماری‌ها و نیاز به داشتن نمونه‌های متعدد خون در بانک برای پاسخگویی به تمام متقاضیان، نیاز است تا فرهنگ اهدای خون بند ناف در جامعه نهادینه شود. همچنین کمرنگ شدن حمایت‌ها از بانک عمومی نمونه گیری این بانک را محدود کرده و موجب شده تا بانک، رغبتی چندانی به ذخیره سازی نمونه‌ها در خزانه عمومی خود نداشته باشد. توجه داشته باشیم که یک بانک غنی از نمونه‌های مختلف می‌تواند در درمان بسیاری از شهروندان و هموطنان مفید واقع شود و حتی به درآمدزایی و ارزآوری برای کشور انجامد.
خون بند ناف چه استفاده‌هایی دارد؟
اولین پیوند خون بند ناف در سال 1988 میلادی در فرانسه و توسط دکتر گلوکمن به یک کودک مبتلا به کم خونی فانکونی (یک نوع کم خونی مادرزادی) انجام گرفت و به این ترتیب تا امروز صدها پیوند موفق خون بند ناف صورت گرفته است و مراکز بزرگ ذخیره این سلول‌ها در کشورهای مختلف جهان تاسیس گردیده است. مرور آمار منتشر شده نشان می دهد که هر ساله حدود 30 هزار بیمار با بیماریهایی که با پیوند سلول‌های بنیادین مغز استخوان، قابل درمان هستند در سال شناسائی می‌شوند و حدود 75 درصد این بیماران قادر به یافتن یک داوطلب مناسب برای اهداء خون مغز استخوان نیستند. از سوی دیگر جستجوی مراکز ثبت اهدا کنندگان مغز استخوان زمان بسیاری به خود اختصاص می‌دهد به این ترتیب ذخیره خون بند ناف زمان را کوتاه و میزان اهدا کننده را بیشتر می‌سازد و به این ترتیب زمان را برای مبتلایان به لوسمی‌های حاد، کم خونی‌ها و نقایص ایمنی که در زمان کوتاهی می‌میرند کوتاهتر می‌کند.
امروزه تحقیقات گسترده‌ای به منظور درمان بیماری‌ها و ضایعات عصبی، ترمیم بافت‌های آسیب دیده قلبی و استخوانی، ترمیم سوختگی‌ها و ضایعات پوستی، ترمیم لوزالمعده و ترشح انسولین و ترمیم سایر بافت‌های آسیب دیده با استفاده از سلول‌های بنیادین مغز استخوان، خون بند ناف و سایر سلول‌های بنیادین یک فرد بالغ در حال انجام است.
بیماریهایی که با خون بند ناف درمان شده‌اند به شرح زیر می‌توان تقسیم بندی کرد:
*اختلالات سلول‌های بنیادی که خود شامل کم‌خونی آپلاستیک، کم خونی فانکونی، هموگلوبینوری حمله‌ای شبانه (PNH) می‌شود. لوسمی حاد که شامل AML، ALL، لوسمی تمایز نیافته حاد می‌شود.
*لوسمی مزمن که شامل CML می‌شود.
*بیماری‌های نقص در تولید لنفوسیت‌ها که شامل لنفوم غیر هوچکین، لنفوم هوچکین می‌شود.
*ناهنجاری‌های ارثی گلبول‌های قرمز که شامل بتا، تالاسمی ماژور، کم خونی سلولی داسی شکل می‌شود.
*اختلالات سیستم ایمنی مادرزادی که شامل سندروم کاستمن، نقص چسبندگی لکوسیتی، سندروم دی جرج می‌شود.
*نقص ارثی پلاکتی که شامل ترومبوسیتوپنی مادرزادی می‌شود.
*اختلالات پلاسماسل که شامل مولتی پل میلوما، لوسمی پلاسماسل می‌شود.
*بیماری‌های ارثی که شامل سندروم لش نیهان، هیپوپلازی غضروف می‌شود.
*بیماریهایی مانند آلزایمر، دیابت، پارکینسون، صدمات نخاعی، سکته‌های قلبی و مغزی، بیماری‌های کبدی، دیستروفی عضلانی با سلول‌های بینادی مداوا می‌شوند.
احمد وثوق، معاون پشتیبانی و خدمات تخصصی این پژوهشگاه در گفت‌وگو با فارس در مورد بانک خون بند ناف این پژوهشگاه گفت: مجموعه رویان دارای دو نوع بانک سلول‌های بنیادین بند ناف است. یکی بانک خصوصی است که در حال حاضر خون بند ناف 50 هزار نوزاد در آن نگهداری می‌شود که در مواقع لزوم می‌توانند مراجعه کنند و از آنها در درمان خود یا بستگان درجه یکشان استفاده کنند. وی ادامه داد: یک بانک دیگر هم داریم که عمومی است و تعداد محدودی خون بند ناف دارد و اگر مراکزی که پیوند انجام می‌دهند، نیاز پیدا کنند به این نوع از سلول‌های بنیادین، درخواست خود را می‌فرستند و پس از بررسی به آنها واگذار می‌شود. وثوق به بیماری‌های درمان شده به وسیله سلول‌های بنیادین اشاره کرد و گفت: اگر که بچه‌ای دچار سرطان خون شود، یکی از بهترین سلول‌ها برای پیوند همین سلول‌های بنیادین خون بند ناف است. در بعضی بیماری‌های دیگر مانند تالاسمی اگر فردی به تالاسمی ماژور مبتلا باشد، خون بند ناف بچه قبل یا بعد او ذخیره شده باشد بهترین سلول برای پیوند و درمان قطعی بیماری به شمار می‌رود. این بانک یک ذخیره بسیار خوب است برای تضمین سلامت جامعه. آنچنان که معاون پشتیبانی و خدمات تخصصی پژوهشگاه رویان می‌گوید، 20 سال پیش که اولین خون بند ناف ذخیره شده بود، وقتی از فریز خارج شد کیفیت مناسب را حفظ کرده و بنابراین اکنون می‌توان به یقین اعلام کرد که خون بند ناف تا 20 سال بدون مشکل نگهداری می‌شود.
اهدای خون بند ناف رایگان است
ضرابی، رئیس بانک خون بند ناف پژوهشگاه رویان نیز در گفت‌وگو با فارس تعداد نمونه‌های موجود در بانک عمومی این پژوهشگاه را 5 هزار مورد عنوان کرد و گفت: البته با توجه به هزینه بالای نگهداری خون در بانک عمومی و کم شدن حمایت‌های دولت، نمونه‌گیری برای این بانک محدود شده است. وی اهدای خون بندناف را رایگان دانست و گفت: برای این منظور هیچ هزینه‌ای از مادر اخذ نشده و حتی لازم نیست که مادر قبل از زایمان برای انجام آزمایشها معمول به مرکز ما مراجعه کند. به گفته رئیس بانک خون بند ناف، کارشناس این بانک در هنگام زایمان هم نمونه خون مادر را می‌گیرد و هم خون بند ناف را ذخیره می‌کند و پس از آزمایش خون مادر و در صورت تایید سلامت وی، خون بند ناف وارد چرخه ذخیره سازی می‌شود.
اهدای رایگان سلول‌های بنیادین خون بند ناف به بیماران
آنچنان که ضرابی می‌گوید، از زمان راه‌اندازی بانک خون بند ناف تاکنون، تنها 3 مورد مراجعه به بانک عمومی این پژوهشگاه انجام شده است و از بانک خصوصی نیز 3 نمونه برداشت شده است. وی در این خصوص گفت: تنها 3 خانواده به بانک خصوصی ما مراجعه کرده‌اند و خون فرزند خود را برای مداوای وی، دریافت کرده‌اند که البته از بانک عمومی نیز به همین میزان استفاده شده است. به گفته وی، با وجود اینکه مطابق قوانین باید از بیمارانی که از بانک عمومی فرآورده دریافت می‌کنند مبلغی گرفته شود، اما از این 3 نفر مبلغی دریافت نشده است.
توصیه به اهدا و ذخیره خون بند ناف
نقش سلول‌های بنیادین خون بند ناف در درمان بیماری‌های مختلف موجب می شود که علاوه بر اینکه از سلول های این خون بتوان برای درمان صاحبش استفاده کرد، می‌توان نفرات دیگری را نیز درمان کرد. رئیس بانک بند خون ناف پژوهشگاه رویان در این زمینه به خانواده‌ها توصیه کرد: اگر خانواده‌ای فرزند بزرگترش دچار بیماری است که با سلول‌های بنیادی قابل معالجه است، و مادر اکنون فرزند دیگری را باردار است، می‌توانند نسبت به ذخیره خون بند ناف فرزند در راه اقدام کنند و از این خون برای معالجه فرزند بزرگتر استفاده کنند. وی همچنین تاکید کرد: اگر آزمایشها دوران جوانی نشان دهد که فرزند دارای مشکلاتی است یا اینکه بعد از تولد مشخص شود مبتلا به بیماری خاصی است، می‌توان با ذخیره خون بند ناف امکان درمان کودک را فراهم کرد.
چگونه خون بند ناف کودکمان را ذخیره کنیم؟
برای ذخیره خون بند ناف مراکزی در کشور وجود دارند که یکی از آنها بانک خون بند ناف پژوهشگاه رویان است. این بانک با دریافت مبالغی خون بند ناف هر نوزاد ایرانی را در خزانه خود نگهداری می‌کند تا در صورت لزوم بتوان از این خون برای درمان بیماریهایی که خدای ناکرده کودک به آن مبتلا می‌شود، استفاده کرد. این بانک دارای دو خزانه است که اولی به صورت عمومی مورد استفاده قرار می‌گیرد و خون موجود در آن در اختیار هر متقاضی واجدالشرایطی قرار می‌گیرد اما خزانه دوم به صورت خصوصی است به این معنی که خون هر شخص تنها برای استفاده خود فرد ذخیره می‌شود. اگرچه به گفته رئیس بانک بند خون ناف، تاکنون 30 درصد افرادی که عضو بانک عمومی هستند، اعلام آمادگی کردند که در صورت لزوم نمونه خود را به فرد بیماری اهدا کنند. برای ذخیره خون بند ناف نوزاد در بانک خصوصی ابتدا مادر باید قبل از زایمان چند آزمایش مختلف را انجام رساند و سپس با در دست داشتن نتیجه آزمایشها برای ورازیر وجه نقد به کارشناسان واحد پذیرش بانک مراجعه کند. پس از واریز وجه به حساب بانک، قرارداد نگهداری خون بند ناف نوزاد در خزانه بسته می‌شود و سپس مراحل خونگیری در موقع زایمان صورت می‌گیرد. پس از طی این مراحل خون وارد آزمایشگاه شده و بعد از طی مراحل فنی پیچیده، در دمای منفی 196 درجه سانتیگراد و در هیدروژن مایع ذخیره می‌شود تا در مواقع لازم بتوان از آن استفاده کرد.
لزوم داشتن بانکی با نمونه‌های فراوان و حمایت‌های دولتی
بنا به گفته مسئولان بانک خون بند ناف، اکنون حدود 5 هزار نمونه خون در بانک عمومی و 50 هزار نمونه نیز در بانک خصوصی نگهداری می‌شود. به گفته رئیس بانک خون بند ناف پژوهشگاه رویان اکنون با کمرنگ شدن حمایت‌ها از بانک‌های عمومی خون بند ناف نمونه گیری در هر 3 مرکز رویان، سازمان انتقال خون و بیمارستان شریعتی محدود شده است. با توجه به اهمیت و نقش سول‌های بنیادین خون بند ناف در درمان بسیاری از بیماری‌ها و نیاز به داشتن نمونه‌های متعدد خون در بانک برای پاسخگویی به تمام متقاضیان، نیاز است تا فرهنگ اهدای خون بند ناف در جامعه نهادینه شود. همچنین کمرنگ شدن حمایت‌ها از بانک عمومی نمونه گیری این بانک را محدود کرده و موجب شده تا بانک، رغبتی چندانی به ذخیره سازی نمونه‌ها در خزانه عمومی خود نداشته باشد. توجه داشته باشیم که یک بانک غنی از نمونه‌های مختلف می‌تواند در درمان بسیاری از شهروندان و هموطنان مفید واقع شود و حتی به درآمدزایی و ارزآوری برای کشور انجامد.