مباحث وموضوعات مذهبی واجتماعی و...

[مصطفی]

21  پند لقمان حکیم به پسرش در موصل


(بسم الله الرحمن الرحیم)

الاختصاص ـ به نقل از اَوزاعى ـ: لقمان حكيم عليه‌السلام وقتى كه از سرزمين خود بيرون رفت، در موصل ـ كه به آن كومليس گفته مى‌‏شد ـ فرود آمد.
وقتى كه در كارش در ماند و اندوهش شدّت گرفت و كسى هم نبود كه او را در انجام دادن كارش كمك كند، پسرش را به خانه برد و در را بر روى خود بست و او را پند داد و گفت:

پسرم! دنيا، درياى عميقى است كه انسان‏هاى بسيارى در آن هلاك شده‏‌اند. از عمل در آن، توشه بر گير، و كشتى‏‌اى را بر گير كه مسافر آن، پَروامندى از خدا باشد. سپس سوار بر كشتى، به اعماق دريا برو، تا نجات يابى، و من نگرانم كه نجات نيابى.

پسرم! كشتى (نجات) ايمان است، و بادبان آن توكّل، و سکان آن شكيبايى، و پاروهايش روزه و نماز و زكات.
پسرم! هر كه بدون كشتى وارد دريا شود، غرق مى‏‌گردد.
پسرم! سخن اندك بگو، و خداوند عز و جل را در همه جا ياد كن؛ چرا كه او تو را بيم داد و ترساند و آگاه ساخت و آموخت.
پسرم! از مردم پند بگير، پيش از آن كه تو مايه پند مردم شوى.
پسرم! از (پيش‏آمد) كوچك، پند بگير و پيش از آن كه بزرگ بر تو وارد شود.
پسرم! هنگام خشم، خود را مهار كن تا هيزم جهنّم نشوى.
پسرم! فقر، بهتر از اين است كه ستم كنى و سركشى نمايى.
پسرم! بپرهيز از اين كه قرض بگيرى و در پرداخت آن، خيانت ورزى.

پسرم! بپرهيز از اين كه كسى را خوار نمايى؛ چرا كه خود نيز خوار مى‏‌شوى.
پسرم! بپرهيز از اين كه فقير از دنيا بيرون بروى و ديگرى را سرپرست كار و دارايى‌‏ات قرار دهى  كه او را امير گردانده‏‌اى.
پسرم! خداى متعال، مردم را به خاطر عملشان گرو گرفته است. پس واى بر آنان، به خاطر آنچه دست و دلشان كسب كرده است.
پسرم! دنيا را در حالى كه گناهان و شيطان در آن هستند، امن ندان.
پسرم! هر آينه نيكوكارانِ پيشين، مورد آزمون قرار گرفتند، پس پسينيان چگونه از آن نجات مى‌‏يابند؟
پسرم! دنيا را زندان خود قرار ده، تا آخرت، بهشت تو باشد.
پسرم! تو موظّف نشده‏‌اى كه كوه‏ها را بر دوش بكشى، و نيز به انجام دادن چيزى كه توانش را ندارى، موظّف نشده‏‌اى، پس گرفتارى را بر دوشت حمل نكن، و با دست خودت، خود را قربانى نكن.
پسرم! تو چنان كه مى‏‌كارى، مى‏‌دِرَوى، و چنان كه عمل مى‏‌كنى، مى‏‌يابى.

پسرم! با پادشاهان همسايگى نكن، كه تو را مى‏‌كشند، و اطاعتشان نكن، كه كافر مى‏‌گردى.

پسرم! با بينوايان همسايگى كن؛ بويژه با نادارها و بينوايان مسلمان.

پسرم! براى يتيم، همچون پدرى مهربان، و براى بيوه زنان، همچون همسرى دلسوز باش.
پسرم! چنين نيست كه هر كس بگويد: "مرا بيامرز" آمرزيده شود.  آمرزيده نشود، مگر كسى كه پروردگارش را اطاعت كرده باشد.