خشكي چشم و راههاي درمان آن

[صدف]

خشكي چشم زماني بروز ميكند كه چشمها به اندازه كافي اشك توليد نميكنند و اغلب بالا رفتن سن ميتواند دليل توقف روند توليد اشك چشم شود.خشكي چشم يكي از شايعترين ناراحتيهاي چشمي است كه بيماران مبتلا را به مطب چشم پزشكي ميكشاند.لازم به ذكر است كه خشكي چشم ممكن است در همه گروههاي سني بروز كند، اما شيوع آن در افراد مسنتر بيشتر است.به علاوه اين بيماري بيشتر زنان را مبتلا ميكند. علائم اين بيماري شامل سوزش و خارش خفيف چشم در موقع انجام كارهاي چشمي است كه البته در موارد خيلي پيشرفته ممكن است منجر به سوراخ شدن قرنيه چشم شود. وظيفه اصلي اشك چشم مرطوب نگه داشتن و شستوشوي دائمي كره چشم و رساندن اكسيژن و مواد غذايي به قرنيه است.با هر نوبت پلك زدن لايه اشكي روي چشم گسترده ميشود. اشك اضافي از طريق دو سوراخ كوچك در گوشه داخلي پلكها به داخل بيني تخليه ميشود. به همين علت گريه كردن باعث آبريزش از بيني ميشود.
اشك چشم از سه لايه موكوسي عمقي، لايه آبكي مياني ولايه چربي سطحي تشكيل شده است. لايه موكوسي عمقي، لايه روي قرنيه و ملتحمه را ميپوشاند و به پخش شدن لايه آبكي اشك در سطح چشم كمك ميكند.

لايه آبكي مياني، لايهاي است كه قسمت اصلي اشك را تشكيل ميدهد. بخش عمده (98 درصد) اين لايه از آب و بقيه آن از املاح و پروتئينها تشكيل شده است. قسمت عمده لايه آبكي اشك از غده اشكي ترشح ميشود كه در قسمت خارج و بالاي كره چشم زير پلك فوقاني قرار گرفته است.


لايه چربي سطحي لايهاي است كه از غدههاي موجود در لبه پلك ترشح ميشود، روي لايه آبكي را ميپوشاند و از تبخير سريع اين لايه جلوگيري ميكند.


- چه عواملي ميتواند منجر به بروز خشكي چشم شود؟





1. هر چه سن فرد بالاتر ميرود از ميزان ترشح لايه آبكي اشك كاسته ميشود. به علاوه همانطور كه در افراد مسن چربي پوست كمتر شده و پوست خشك ميشود، در چشم نيز ميزان ترشح چربي كمتر ميشود و در نهايت مقدار آب بيشتري از لايه آبكي تبخير ميشود. افزايش تبخير لايه آبكي اشك باعث ايجاد خشكي چشم در اكثر افراد مسن ميشود.





2. فاكتورهاي محيطي ميتواند يكي ديگر از دلايل خشكي چشم باشد. در محيط هاي گرم و خشك ميزان تبخير اشك چشم زياد ميشود. همچنين قرار گرفتن در معرض باد شديد و يا هواي سرد و خشك در ارتفاعات ميتواند، باعث بدتر شدن خشكي چشم شود. استفاده از وسايل گرمازا مثل بخاري و شومينه و قرار گرفتن در معرض گرد و غبار و دود به خصوص دود سيگار از عواملي است كه باعث تشديد خشكي چشم ميشود.





3. كار كشيدن از چشم براي مدت طولاني نيز ميتواند منجر به خشكي چشم شود. پلك زدن متناوب براي پخش شدن لايه اشك بر روي چشم ضروري است. در مواردي كه فرد براي مدت طولاني به چيزي خيره شود و پلك نزند مثلاً در موقع كار با كامپيوتر، تماشاي تلويزيون و يا مطالعه، خشكي چشم تشديد ميشود.







4. مصرف برخي از داروهاي معمولي ميتوانند باعث كم شدن ترشح اشك و ايجاد خشكي چشم شود. مهمترين اين داروها شامل داروهاي ضد فشار خون، داروهاي سرماخوردگي مانند آنتي هيستامينها، داروهاي ضد افسردگي، داروهاي قلب، قرصهاي جلوگيري از بارداري و بسياري از قطرههاي چشمي به خصوص داروهايي كه براي درمان گلوكوم استفاده ميشوند، هستند.





5. تغييرات هورموني به علت تغيير در چربي لايه اشكي ميتوانند باعث خشكي چشم شود. عواملي چون يائسگي، بارداري و مصرف قرصهاي جلوگيري از بارداري به علت تغييرات هورموني خشكي چشم را تشديد ميكنند.





6. ابتلا به بيماريهاي مختلف مثل بيماريهاي تيروئيد و برخي از بيماريهاي سيستم ايمني ميتواند باعث بروز خشكي چشم شود.





7. كمبودهاي تغذيهاي نيز نقش مهمي در ابتلا به خشكي چشم دارد. كمبود ويتامين A ميتواند به موارد شديد و خطرناك خشكي چشم منجر شود.





8. استفاده از لنز تماسي يكي از علل شايع خشكي چشم است. اين لنزها ميتوانند اشك را جذب كنند و باعث خشكي چشم شوند.





- علائم مهم خشكي چشم كدامند؟


گرچه اين بيماري خشكي چشم نامگذاري شده است، اما در اكثر مواقع فرد مبتلا احساس نميكند كه چشمش خشك شده، بلكه بيشتر افراد بدليل سوزش و خارش و گاهي اشك ريزش چشمها ابراز ناراحتي ميكنند. شايعترين علائم خشكي چشم عبارت از سوزش و خارش چشمها، احساس وجود جسم خارجي مانند شن ريزه در چشم، تاري ديد كه اغلب با پلك زدن برطرف ميشود، قرمزي چشم، حساسيت به نورهاي شديد، ريزش بيش از حد اشك و عدم تحمل لنز تماسي است.


البته لازم به ذكر است كه معمولاً اين علائم در هر دو چشم ايجاد ميشود. شدت علائم در زمانهاي مختلف يكسان نيست و اغلب پس از قرار گرفتن در معرض باد و گرد و غبار، كار با كامپيوتر، تماشاي تلويزيون يا مطالعه طولاني مدت تشديد ميشود.







- روش تشخيص خشكي چشم چيست؟


در صورتي كه به علت وجود علائم فوق احتمال ميدهيد كه مبتلا به خشكي چشم شدهايد حتما با پزشك مشورت كنيد. به ياد داشته باشيد كه خشكي چشم علاوه بر آن كه احساس ناراحتي ايجاد ميكند در صورتي كه شديد باشد ممكن است باعث ايجاد لك قرنيه و كاهش ديد دائمي شود. بعلاوه راههاي اصلي تشخيص اين بيماري بر عهده چشم پزشك است.





- شيوههاي درمان خشكي چشم كدامند؟


1. در طول روز مايعات كافي بنوشيد. اين امر باعث مرطوب نگه داشتن بافتهاي بدن و از جمله سطح چشم ميشود.





2. در مواقعي كه مدت زيادي كاري چشمي انجام ميدهيد، سعي كنيد به صورت ارادي پلك بزنيد. به صفحه مانيتور، تلويزيون يا كتاب خيره نشويد. هر 5 تا 10 دقيقه يك بار براي چند ثانيه پلكها را ببنديد.





3. از قرار گرفتن در معرض گرد و غبار يا دود سيگار پرهيز كنيد. در محيط هاي خشك و در هواي طوفاني تا جايي كه امكان دارد از عينك آفتابي يا طبي استفاده كنيد.





4. در فصول سرد سال كه از وسايل گرمازا در داخل منزل استفاده ميكنيد، حتما دستگاه بخور براي مرطوب نگه داشتن فضاي اتاق داشته باشيد.



5. از ماليدن چشم ها با دست خودداري كنيد. ماليدن چشم ها باعث تحريك بيشتر و در نتيجه تشديد علائم بيماري ميشود.


همچنين با توجه و دقت كافي سعي كنيد علائمي را كه باعث تشديد خشكي چشم ميشوند، پيدا كرده و از آنها پرهيز كنيد.


در صورتي كه اقدامات بالا نتواند در درمان موثر باشد، بايد با تجويز و زير نظر پزشك متخصص از درمانهاي دارويي كمك گرفت.


ممكن است در اين موارد پزشك استفاده از قطرههاي اشك مصنوعي، پمادهاي چشمي و مصرف آنتي بيوتيك خوراكي را توصيه كند.

در شرايط حاد نيز احتمالا بيماري نياز به جراحي پيدا خواهد كرد.