:مگس پران چیست و چگونه درمان می گردد

[محسن سروش]

به گزارش"انجمن حمایت ازبیماران چشمی شبکیه(آرپی،لبر و اشتارگاتدر ایران"یکی از مشکلاتی که ممکن است با افزایش سن در بینایی پیدا شود، مگس‌پران است؛ یعنی دیدن رشته‌ها، قطعات و ذرات نامشخصی که در سراسر میدان بینایی معلق هستند.

به گزارش بهداشت نیوز، یکی از مشکلاتی که ممکن است با افزایش سن در بینایی پیدا شود، مگس‌پران است؛ یعنی دیدن رشته‌ها، قطعات و ذرات نامشخصی که در سراسر میدان بینایی معلق هستند. مگس‌پران معمولا فقط اندکی آزاردهنده است و در طول زمان فرد به آنها عادت می‌کند یا ممکن است مگس‌پران به‌کلی ناپدید شود، اما در برخی سالمندان مگس‌پران با بینایی تداخل می‌کند و تمرکز فرد را به هم می‌زند.
مگس‌پران از کجا می‌آید؟
ماده ژله‌مانندی به نام زجاجیه مرکز کره چشم از پشت عدسی تا شبکیه را اشغال می‌کند. ساختمان زجاجیه از شبکه اسفنج‌مانند و رشته‌های بسیار ظریفی تشکیل شده که همراه با آب و مواد محلول حالتی شبیه سفیده تخم‌مرغ پیدا می‌کند. با افزایش سن این رشته‌ها ضخیم می‌شوند و در برخی قسمت‌ها به هم می‌چسبند و توده‌های متراکمی ایجاد می‌کنند. از طرف دیگر، ماده زمینه‌ای زجاجیه هم با افزایش سن سیال‌تر می‌شود. خرده‌ریزهای حاصل از این تغییرات داخل زجاجیه شناور می‌شوند و هنگامی‌که در مسیر نور ورودی به چشم‌ها قرار می‌گیرند، مگس‌پران ایجاد می‌کنند. اگر به یک پس‌زمینه درخشان و یکنواخت مانند آسمان آبی خیره شوید، می‌توانید راحت‌تر این مگس‌پران‌ها را تشخیص دهید.
اغلب مگس‌پران‌ها کوچک هستند و اختلالی در بینایی ایجاد نمی‌کنند، اما یک نوع مگس‌پران به نام «حلقه ویس» بزرگ‌تر و به شکل حلقه است. این نوع مگس‌پران نسبت به سایر مگس‌پران‌ها بیشتر بینایی را مختل می‌کند. این نوع بزرگ‌تر مگس‌پران هنگامی ایجاد می‌شود که زجاجیه که به‌طور طبیعی روی پرده شبکیه در پشت چشم تکیه دارد، از شبکیه جدا می‌شود.
درمان
در مواجهه با مگس‌پران دو کار می‌توان کرد؛ یکی اینکه آنها را نادیده گرفت و دیگری اینکه در موارد شدید و مختل‌کننده بینایی از جراحی استفاده کرد. جراحی که برای این مقصود انجام می‌شود، «ویترکتومی» نام دارد که در آن جراح این ژل را همراه خرده‌ریزهای درون آن از پشت چشم برمی‌دارد. این جراحی موثر است، اما خطراتی هم دارد، ازجمله افزایش احتمال دچار شدن به کاتاراکت یا آب‌مروارید (کدر شدن عدسی) و جدا شدن شبکیه. پزشکان معمولا به‌عنوان آخرین شیوه در مواردی که مگس‌پران دید را به‌شدت مختل کرده باشد، به این جراحی متوسل می‌شوند.
درمان مگس‌پران با لیزر
یک روش درمانی دیگر که برای مگس‌پران مطرح بوده، عمل جراحی با لیزر YAG است که به آن «ویترئولیز YAG» می‌گویند. در این روش تایش لیزر با ایجاد گرما باعث بخار شدن خرده‌ریزهای ایجادکننده مگس‌پران می‌شود.
این عمل جراحی بحث‌برانگیز بوده است، به‌ این ‌علت که برخی پزشکان از اوایل دهه ۱۹۹۰ میلادی بدون اینکه شواهد محکمی درباره ایمنی و تاثیربخش بودن آن وجود داشته باشد، آن را عرضه کردند.
نتایج یک تحقیق جدید در دانشگاه هاروارد نشان داد ویترئولیز YAG نیاز به بررسی بیشتری دارد. پژوهشگران در این تحقیق ۵۲ نفر را که دچار مگس‌پران از نوع «حلقه ویس» بودند، به‌طور اتفاقی به دو گروه تقسیم کردند؛ یک گروه تحت‌عمل جراحی ویترئولیز YAG قرار گرفتند و گروه دیگر درمان لیزری دروغین دریافت کردند. 6 ماه بعد، ۵۳ درصد از بیماران در گروه YAG بهبود قابل‌توجه یا کامل گزارش کردند، درحالی‌که در گروه درمان دروغین هیچ بهبودی گزارش نشد.
این بررسی جدید از این لحاظ مهم است که برای نخستین بار به‌صورت کارآزمایی کنترل‌شده تصادفی‌شده انجام شده که استاندارد طلایی برای آزمایش تاثیربخشی درمان‌های جدید است. این نتایج همچنین از این لحاظ ارزشمند است که درمان لیزری باعث هیچ پارگی یا آسیب شبکیه در بیماران در طول دوره 6 ماه پیگیری نشده بود. پژوهشگران می‌گویند نتایج این تحقیق امیدوارکننده است، اما برای نتیجه‌گیری قاطع در این مورد بررسی‌های بیشتری مورد نیاز است.
به گفته منتقدان، این بررسی فقط شامل افراد یک نوع مگس‌پران (حلقه ویس) بوده بنابراین تاثیربخشی این شیوه درمانی روی انواع شایع‌تر مگس‌پران هنوز باید تعیین شود.
چه باید کرد؟
پژوهشگران دانشگاه هاروارد معتقدند تا زمانی که شواهد محکم‌تری درباره تاثیربخشی و بی‌عارضه بودن درمان مگس‌پران با لیزر YAG - در حال حاضر چند کارآزمایی بالینی در این مورد در حال انجام است-، وجود ندارد، بهترین انتخاب نادیده گرفتن مگس‌پران‌ها و صرفا مراقبت از لحاظ ظهور ناگهانی مگس‌پران‌های جدید است که در این صورت باید به پزشکتان اطلاع دهید. از طرف دیگر، اگر مجموع رشته‌ها، قطعه‌ها و سایر خرده‌ریزهای ایجادکننده مگس‌پران واقعا بینایی‌تان را مختل می‌کنند و مانع انجام فعالیت‌های روزانه یا کارتان می‌شوند، باید با مشورت با پزشکتان سودمندی‌های جراحی و خطرات احتمالی آن را سبک و سنگین کنید و تصمیم بگیرید.
مگس‌پران‌هایی که باید جدی گرفته شوند
یک عارضه وخیم‌تر که ممکن است با مگس‌پران معمولی اشتباه شود، جداشدگی یا پارگی شبکیه است. در این حالت یک بروز ناگهانی شمار زیادی مگس‌پران، جرقه‌های نور یا ایجاد بخش‌های تاریک در میدان بینایی رخ می‌دهد. اگر دچار این عارضه شدید، باید فورا به پزشک یا متخصص چشم مراجعه کنید. جداشدگی یا پارگی شبکیه نیاز به تشخیص و درمان فوری دارد.
این افراد در معرض خطر بیشتر پارگی یا جداشدگی شبکیه هستند:
- افراد سالمندتر
- افراد نزدیک‌بین
- افراد با داشتن سابقه خانوادگی پارگی یا جداشدگی شبکیه
- کسانی که سابقه اخیر مگس‌پران داشته‌اند و چشم‌پزشک علت آن را جدا شدن زجاجیه از شبکیه دانسته است.
- افراد با سابقه جراحی چشم./
باتشکرازمترجم:دکترعلی ملائکه