شالازیون و گل مژه چیست؟

[سعیده]

.

گل‌مژه چیست؟

گل مژه (‌sty) به صورت یک توده متورم ، حساس و دردناک و قرمز رنگ در نزدیکی لبه پلک تظاهر می‌کند. این توده در حقیقت یک آبسه کوچک با سر زرد رنگ است که در اثر عفونت یا التهاب ریشه مژه‌ها یا غدد ترشح کننده چربی پلک ایجاد می‌شود. از جمله عوامل ایجاد گل مژه باکتری چرکی به نام استافیلوکوک است و تماس با دستهای آلوده نیز سبب سرایت آن می‌شود. گل مژه یا هوردئولوم hordeolum (عفونت غدد پلک) را به دو نوع داخلی (داخل لبه پلک) و خارجی (خارج لبه پلک) تقسیم می‌کنند. نوع داخلی گاهی به سمت پوست و گاهی به سمت ملتحمه چشم است. ولی نوع خارجی همیشه به سمت پوست است. شالازیون مثل گل مژه داخلی است. ولی علائم التهابی و علائم آبسه (درد و قرمزی و تورم) ندارد. و عبارت است از التهاب گرانولوماتو، مزمن، استریل (بدون عفونت) وبا علت نامعلوم در غدد چربی پلک. گل مژه التهاب غدد لبه پلک در چشم است که بروز مداوم آن نشان دهنده ضعف سیستم ایمنی است. این التهاب غالبا عفونی و بسیار دردناک است. گل مژه بیماری شایعی است که می‌تواند افراد را در سنین مختلف گرفتار کند. تماس دست آلوده با چشم (به خصوص اگر با ترشحات بینی آلوده شده باشد) و التهاب لبه پلک (بلفاریت یا شوره پلک) از عوامل مهمی هستند که باعث بروز گل مژه می‌شوند.


علائم و نشانه‌ها

ایجاد یک توده برجسته قرمز رنگ دردناک در لبه پلک
احساس سنگینی و درد پلک
سوزش و خارش و اشکریزش
گاهی خروج ترشحات چرکی از گل مژه
تاری دید: تاری دید از عوامل معمول گل مژه نیست اما اگر گل مژه نسبتاً بزرگ باشد با فشار روی قرنیه باعث ایجاد آستیگماتیسم و تاری دید می‌شود.

راهکارهایی برای درمان گل مژه

اکثر گل مژه‌ها ظرف چند روز به تدریج بهبود می‌یابند و مشکل خاصی ایجاد نمی‌کنند. در چند روز اول، استفاده از کمپرس گرم باعث تسکین درد می‌شود و ممکن است به سر باز کردن گل مژه و تخلیه ترشحات چرکی کمک کند. برای این منظور یک حوله تمیز را با آب جوشیده گرم (نه داغ!) مرطوب کنید و برای مدت 10 تا 15 دقیقه روی چشم مبتلا قرار دهید. ماساژ ملایم هم به تسکین درد و تخلیه ترشحات کمک می‌کند. ماساژ کمپرس گرم را می‌توان روزی 4-3 بار انحام داد تا ترشحات تخلیه شود و گل مژه بهبود پیدا کند. هرگز سعی نکنید گل مژه را بترکانید یا به زور تخلیه کنید، این کار می‌تواند باعث گسترش عفونت به بافتهای مجاور و یا حتی ورود عفونت به مغز شود. اگر پس از چند روز (تقریبا 2 روز) گل مژه بهبود پیدا نکرد حتماً به چشم پزشک مراجعه کنید. چشم پزشک می‌تواند در صورت لزوم با یک جراحی کوچک گل مژه را تخلیه کند. تخلیه گل مژه با بی‌حسی موضعی با استفاده از قطره بی‌حس کننده انجام می‌شود. در گل مژه‌های معمولی استفاده از قطره‌های آنتی‌بیوتیک می‌تواند کمک کننده باشد. اما در بچه‌های کوچک یا افرادی که گل مژه‌های شدیداً ملتهب دارند ممکن است لازم باشد با نظر چشم پزشک آنتی‌بیوتیک خوراکی برای جلوگیری از گسترش عفونت به بقیه پلک و قسمتهای مجاور استفاده شود.

پیشگیری از ابتلا

در برخی از افراد گل مژه مکرراً عود می‌کند. برای پیشگیری از عود گل مژه:

*از تماس دست آلوده با چشم جلوگیری کنید.

*بهداشت پلک را رعایت کنید. شستشوی منظم پلکها با آب ولرم یا شستشوی لبه پلک با شامپو بچه رقیق شده می‌تواند به جلوگیری از عود گل مژه کمک کند.

*در صورت بروز گل مژه‌های مکرر حتماً به چشم پزشک مراجعه کنید. گاهی اوقات بیماریهای چشمی دیگر مثل بلفاریت (التهاب لبه پلک) یا مشکلات غدد ترشح کننده چربی باعث بروز گل مژه مکرر می‌شود که تشخیص و درمان این بیماریها توسط چشم پزشک باعث جلوگیری از عود گل مژه می‌شود. به علاوه گاهی اوقات بعضی از بیماریهای جدی چشمی (مثلاً تومورها) ممکن است به صورت گل مژه‌های مکرر تظاهر کند که در این موارد معاینه توسط چشم پزشک راهگشا است.

شالازیون چیست؟

شالازیون یکی دیگر از توده‌های لبه پلک است که در ابتدا تظاهری شبیه گل مژه دارد. شالازیون برجستگی کوچکی در لبه پلک در زیر پوست است که در اثر انسداد مجرای خروجی غدد ترشح کننده چربی پلک و تجمع مواد ترشح شده در غده ایجاد می‌شود. شالازیون ممکن است در ابتدا ملتهب باشد و باعث ایجاد درد و قرمزی شود که در این حالت شبیه گل مژه است. اما پس از مدتی درد و قرمزی فروکش می‌کند و توده متورمی در لبه پلک باقی می‌ماند. اندازه این برجستگی ثابت نیست و ممکن است به تدریج بزرگتر یا کوچکتر شود. معمولا شالازیون از ابتدا فقط به صورت یک توده برجسته ظاهر می‌شود و با درد و قرمزی همراه نیست. شالازیون معمولاً مشکل چشمی مهمی ایجاد نمی‌کند و پس از چند هفته تا چند ماه خود به خود کوچک می‌شود و از بین می‌رود. استفاده از کمپرس گرم (روزی 3-2 بار و هر بار 5-10 دقیقه) با استفاده از حوله تمیز و ماساژ ملایم ممکن است به باز شدن مجرای غده چربی کمک کند و باعث بهبود سریعتر شالازیون شود.


درمان شالازیون

شالازیون‌های خیلی کوچک که ظاهر ناخوشایندی ندارد احتیاج به درمان خاصی ندارند و معمولاً به مرور زمان خود به خود خوب می‌شوند. شالازیون‌های بزرگتر به دو علت اصلی نیاز به درمان پیدا می‌کنند*اول آنکه شالازیون‌های بزرگتر ظاهر ناخوشایندی دارند و از لحاظ زیبایی ظاهری مشکل ساز هستند، ضمن آنکه بهبود خودبخودی آنها ممکن است چندین ماه طول بکشد*دوم آنکه شالازیون‌های بزرگ به خصوص در پلک بالایی روی قرنیه فشار می‌آورند و با تغییر شکل قرنیه باعث ایجاد آستیگماتیسم و تاری دید می‌شوند. پس در اینگونه موارد برای درمان حتماً از چشم پزشک کمک بگیرید. روش اصلی درمان در این حالت جراحی شالازیون است که با استفاده از بی‌حسی موضعی انجام می‌گیرد. روش دیگر تزریق داروهای استروئیدی در داخل ضایعه در لبه پلک است که معمولاً در مواردی به کار می‌رود که یا تعداد زیادی شالازیون کوچک وجود داشته باشد که نتوان آنها را با جراحی خارج کرد و یا شالازیون در جایی باشد که جراحی آن احتمال ایجاد آسیب در ساختمانهای مجاور را به همراه داشته باشد.


ابتلا به شالازیون‌های مکرر

در برخی از افراد شالازیون مکرراً عود می‌کند. در این حالت لازم است فرد حتماً توسط چشم پزشک ویزیت شود زیرا:اولاً گاهی اوقات بیماریهای جدی چشمی مثل تومورهای بدخیم پلک به صورت شالازیونهای مکرر تظاهر می‌کنند که تشخیص آنها از شالازیون معمولی فقط از عهده چشم پزشک برمی‌آید. ثانیاً در برخی از موارد بیماریهای دیگر چشمی مثل التهاب لبه پلک (بلفاریت) یا مشکلات غدد ترشح کننده چربی لبه پلک (میبومینیت) باعث ایجاد شالازیونهای مکرر می‌شود. در این حالت کنترل این بیماریها توسط چشم پزشک به جلوگیری از عود شالازیون کمک می‌کند.