فضائل ماه رجب
هفتمين ماه از سال هجري قمري رجب نام دارد که نبايد فضيلت آن را به بوته فراموشي سپرد زيرا در ميان ماههاي دوازده گانه تنها و بدون ائتلاف با ماههاي ديگر از حرمت و قداست برخوردار مي باشد، در واقع چهار ماه در قرآن کريم با تعبير «حرم» يعني برخوردار از حرمت ياد شده است که يکي از آنها فرد است که رجب نام دارد و در آن قتال و کشتار حرام مي باشد.
رسول اکرم (ص) فرموده اند: «رجب ماه بزرگ خداست و هيچ ماهي در حرمت و فضيلت به پايه آن نمي رسد و قتال با کافران در اين ماه حرام است، آگاه باشيد که رجب ماه پروردگار است و شعبان ماه من و ماه رمضان ماه امت من است و اگر کسي در ماه رجب حتي يک روز روزه بدارد خدا را از خود خشنود ساخته و خشم الهي از او دور ميگردد.»
امام هفتم (ع) فرموده اند: رجب نام نهري است در بهشت که از شير، سفيدتر و از عسل، شيرينتر است; هر کس يک روز از آن را روزه بدارد خداوند از آن نهر به او بياشامد.
ماه رجب، به دليل برخورداري از مزاياي گوناگون و توجه به ابعاد معنوي آن، نامهاي ديگري نيز دارد؛ نامهايي مثل ماه آمرزش خواهي (شهرُ الاستغفار)؛ ماه تک (رَجَبُ الفَرد) به دليل تنها واقع شدن و جدا شدن آن از ساير ماههاي حرام؛ سرشار (رَجَبُ الاَصَبّ) به دليل نزول سرشار رحمت الهي؛ ماه اميرمؤمنان (شهرُ اميرِالمؤمنين)، ريسمان الهي و اَصَمْ يعني برخوردار از فضيلتهاي بسيار.
از ماه رجب تا ضيافت رمضان
فرا رسيدن اين ماه، نعمت بزرگي است که بايد از آن بهره فراوان ببريم و نگذاريم شبها و روزهايش، با غفلت سپري شود. عبادت و نيايش، نماز و روزه، دعا و صلوات و سرانجام به ياد خدا بودن و تذکر در اين ماه خجسته، لذتي ديگر دارد، همين بس که اگر يک روز از اين ماه را با خلوص نيت و با توجه قلب روزه بگيريم، مستوجب رضوان بزرگ الهي خواهيم شد. رسول خدا (ص) مي فرمايد:
هان! ماه رجب و ماه شعبان دو ماه من اند و ماه رمضان ماه امتم. آگاه باشيد، هر که يک روز از ماه رجب را با ايمان و اخلاص روزه بگيرد، مستوجب رضوان بزرگ الهي مي گردد و روزه اش در آن روز بي گمان خشم خداوند را فرو مي نشاند و دري از درهاي دوزخ را بر روي خويش مي بندد.
مناسبتهاي رجب
ماه رجب، از ماههاي بزرگي است که طلوع سه امام معصوم، امام علي عليه السلام ، امام محمد باقر عليه السلام و امام جواد عليه السلام را در آن شاهديم و شروع بزرگ ترين جنبش تاريخ بشري، يعني برانگيخته شدن پيام آور مهر و محبت، محمد مصطفي صلي الله عليه و آله براي هدايت و سعادت انسانها، در آن اتفاق افتاده است. ياد و نام پيشوايان شهيد اين ماه، حضرت امام موسي کاظم عليه السلام و امام هادي عليه السلام و نيز پيام آور کربلا، زينب کبري عليه السلام گرما بخش دلهاي مؤمنان است و نيمه رجب هم، پذيراي معتکفان کوي دوست خواهد بود و شاهدِ خلوتِ مشتاقان.
فلسفه ماههاي حرام
ماه رجب، يکي از چهار ماه حرام است که در آن از جنگ و خونريزي نهي شده است. تحريم جنگ در اين چهار ماه، يکي از راههاي پايان دادن به جنگهاي طولاني و وسيله اي براي دعوت به صلح و آرامش بود؛ زيرا هنگامي که جنگجويان چهار ماه از سال اسلحه را بر زمين گذاشته و صداي چکاچک شمشيرها خاموش گردد و مجالي براي تفکر و انديشه به وجود آيد، احتمال پايان يافتن جنگ بسيار زياد است. اسلام در هر سال براي پيروان خود يک آتش بس چهارماهه اعلام ميدارد که اين خود نشانه روح صلح طلبي اسلام است. البته اگر دشمن بخواهد از اين قانون اسلامي سوء استفاده کند و حريم ماههاي حرام را بشکند، اجازه مقابله به مثل به مسلمانان داده شده است.
اعمال ماه رجب
از امام صادق (ع) نقل شده که حضرت محمد (ص) فرمود: رجب ماه استغفار امت من است، پس در اين ماه طلب آمرزش کنيد که خداوند آمرزنده و مهربان است و رجب را «اصب» ميگويند زيرا که رحمت خداوند در اين ماه بر امت من بسيار ريخته ميشود پس بسيار بگوئيد «استغفر الله و اسئله التوبة».
در حديث است که حضرت نوح(ع) روز اول اين ماه سوار بر کشتي شد و نجات يافت و فرمودند: کساني که با او هستند روزه بدارند و هر که اين روز را روزه بدارد آتش عذاب يک سال از او دور مي شود و نيز طبق سخن حضرت صادق(ع) خواندن زيارت امام حسين(ع) در روز اول اين ماه مستحب و تأکيد شده است.
ادعيه ماه رجب
ادعيه ماه مبارک رجب مالامال از حقايق و معارف است. انسان هايي که اهل دل هستند و توانسته اند از گل برهند، در حقيقت اين ادعيه را به عنوان ترنم هاي عاشقانه ماه مبارک رجب زمزمه مي کنند نه به عنوان اينکه دعايي بخوانند و ثوابي ببرند.
اين دعاي شريف که مالامال از حقايق توحيدي است اينگونه شروع مي شود «اللَّهُمَّ يا ذَا الْمِنَنِ السَّابِغَةِ وَ الْآلَاءِ الْوَازِعَةِ» ابتداي اين دعا مدح الهي است با بالاترين ادبيات توحيدي، و ما در هيچ يک از کتاب هاي آقايان اهل معرفت مطالبي نه در اين سطح ديده ايم و نه شنيده ايم بلکه هرچه آن ها يافته اند از همين ادعيه دريافت کرده اند.
روزه ماه رجب
هان هر كه يك روز از ماه رجب را باورمندانه و حسابگرانه روزه بدارد، شايسته خشنودي بزرگ خداوند گردد و روزه او در اين روز آتش خشم خدا را فرو نشاند و دري از درهاي دوزخ بر او بسته شود و اگر زمين لبريز از طلا گردد، برتر از روزه او نشود و چون روزه اش پاكدلانه براي خدا باشد، پاداش آن را چيزي از دنيا جز حسنات كامل نگرداند و آنگاه كه شب فرا آيد، ده خواسته برآورده شده از آن اوست؛ اگر از سراي زود گذر دنيا چيزي خواهد، خدايش ببخشايد و چون درخواستي نكند؛خداوند برترين نيكي را كه ياران و دوستداران و برگزيدگان خداوند خواهند براي او بيندوزد؛
ليلة الرغائب
از جمله شبهاي بزرگ و با عظمت ماه رجب شب جمعه اول اين ماه است.معروف به ليلة الرغائب، اعمال مخصوصي در اين شب ذکر شده که به واسطه آن اعمال برکات و پاداش فراوان بر انسان سرازير ميشود.
رغائب جمع رغيبه است به معني «امرٌ مرغوب فيه عطاء کثير» يعني شبي که در آن عطاها و مواهب فراوان بدست مي آيد در حديث است شب جمعه اول اين ماه احياء و بيداري و نيايش فضيلت ويژه دارد و موجب دستيابي به عطاياي ارزشمند حضرت پروردگار است، در حديث است که رسول خدا(ص) فرمود: ملائکه اين شب را به اين نام نهادند و محدثان در کتابهاي دعا نمازي با کيفيت مخصوصي در اين شب ذکر کرده اند که پيامبر(ص) فرمود: هر کس اين نماز را در اين شب انجام دهد ثواب اين نماز به نيکوترين صورت با روي خندان و درخشان و با زباني فصيح در شب اول قبر در حضور اين فرد ظاهر شود و به او مي گويد: اي دوست من مژده مي دهم تو را که از هر شدّت و سختي نجات يافتي، نمازگزار ميگويد: تو کيستي که من تاکنون چنين صورتي زيبا با چنين جلوه اي نديدم و سخني شيرينتر از کلام تو نشنيده ام و بويي بهتر از بوي تو نبوئيدم در پاسخ ميگويد: من همان نماز ليلة الرغائبم که شما انجام دادي. امشب آمده ام نزدت باشم تا حق را ادا کنم و مونس تنهايي تو باشم و وحشت را از تو بردارم و چون در صور دميده شود من در عرصه قيامت سايه بر سر تو خواهم افکند پس خوشحال باش که خير از تو معدوم نخواهد شد.
کيفيت اعمال ليلة الرغائب
روز پنج شنبه اول آن ماه روزه گرفته شود. چون شب جمعه شد مابين نماز مغرب و عشاء دوازده رکعت نماز اقامه شود که هر دو رکعت به يک سلام ختم مي شود و در هر رکعت يک مرتبه سوره حمد، سه مرتبه سوره قدر، دوازده مرتبه سوره توحيد خوانده شود. و چون دوازده رکعت به اتمام رسيد، هفتاد بار ذکر" اللهم صل علي محمد النبي الامي و علي آله" گفته شود. پس از آن در سجده هفتاد بار ذکر "سبوح قدوس رب الملائکة والروح" گفته شود. پس از سر برداشتن از سجده، هفتاد بار ذکر "رب اغفر وارحم و تجاوز عما تعلم انک انت العلي الاعظم" گفته شود. دوباره به سجده رفته و هفتاد مرتبه ذکر "سبوح قدوس رب الملائکة والروح" گفته شود. در اينجا مي توان حاجت خود را از خداي متعال درخواست نمود. ان شاء الله به استجابت مي رسد.
سيزدهم ماه رجب و اعمال اعتکاف
از جمله فضيلت ماه رجب آن است که ايام البيض در آن واقع شده يعني روز سيزدهم و چهاردهم و پانزدهم و اعتکاف براي خدا و روزه داري، در آموزه هاي ديني بر آن تأکيد و سفارش شده است. و نيز ولادت حضرت اميرالمؤمنين علي(ع) در روز سيزدهم همين ماه واقع شده.
اعمال ام داوود
يکي از عبادتها و دعاهاي معروف که در ماه رجب به انجام آن تأکيد شده، اعمال ام داوود است. در کتب حديث نقل شده، جواني در عراق که اهل معرفت بود به دست منصور دوانيقي به مدت طولاني در زندان او گرفتار شده بود که نامش داوود بود. مادرش تاب و توان خود را در فراق پسر از دست داده بود، روزي به خدمت امام صادق(ع) رفت و داستان را نقل کرد و از آن حضرت چاره جويي نمود. حضرت فرمود: آيا ميداني اين ماه، ماه رجب است و دعا در آن زود به اجابت ميرسد آنچه را که ميگويم دقيقاً انجام ده تا فرزندت از زندان رهايي يابد.
ابتدا سه روز، سيزدهم، چهاردهم و پانزدهم رجب را روزه بدار و روز پانزدهم هنگام ظهر غسل کن و 8 رکعت نماز به جا بياور. (کيفيت نماز در مفاتيح الجنان ذکر شده به آن مراجعه کنيد). همين که نماز را خواند پس از مدّت کمي پسرش آزاد شد پس از آن ام داوود خدمت امام صادق(ع) رسيد و پس از عرض سلام خبر رهايي پسرش را به او رساند. امام صادق(ع) فرمود: منصور دوانيقي در يکي از شبها جدّم علي بن ابي طالب (ع) را در خواب ديد که به او هشدار داد: هرچه زودتر فرزندم داوود را آزاد کن و گرنه تو را در آتش مي اندازم. منصور هنگامي که آتش را در مقابل خود ديد دستور داد که داوود را آزاد کنند.
بيست و هفتم ماه رجب
روز بيست و هفتم ماه رجب روز مبعوث شدن پيامبر اسلام(ص) به رسالت و پيامبري است و روزه گرفتن در اين روز مستحب و ثواب ويژه دارد براي هر کدام از اين شبها اعمال مخصوصي ذکر شده است.
امام صادق(ع) فرمود: روزه بيست و هفتم رجب را از دست مده که آن روزي است که مقام نبوّت به محمّد(ص) داده شد و ثواب آن براي شما به اندازه ثواب شصت ماه است.
ماه رجب در کلام بزرگان
هان! اي برادران عزيز و گراميم؛ آگاه باشيد! متوجّه و هشيار باشيد که ما در قرقگاه زماني (ماه هاي رجب، شعبان و رمضان) داخل شده ايم!
و همان گونه که در زمين هاي حرم بايد از محرّمات اجتناب نمود و ارتکاب يک سلسله اعمالي که در جايي جرم نيست، امّا در حرم جرم محسوب مي شود، در اين ماه ها هم که قرقگاه زماني محسوب مي شوند، چنين است و بايد با هشياري و مواظبت در آن وارد شد و به همان نحو که در قرقگاه مکاني که حرم است، انسان به کعبه نزديک مي شود، در اين ماه ها هم که قرقگاه زماني است، انسان به مقام قرب خداوند مي رسد. پس چقدر نعمت هاي پروردگار بر ما بزرگ و تمام است؟! و او هرگونه نعمتي را بر ما تمام نموده است.